Αν μέσα στο καλοκαίρι κάποιος κολλήσει πάνω σας μόλις μπείτε σε Λεωφορείο ή συρμό του Μετρό και απαιτήσει πιεστικά να δει το εισιτήριό σας, δεν θα είναι απαραίτητα ελεγκτής του ΟΑΣΑ αλλά κάποιος μάλλον ατυχής χαμηλοπληρωμένος «ερευνητής» που θα εργάζεται για σκοπό ιδιώτη.
Και αυτό επειδή ο ΟΑΣΑ αποφάσισε να αναθέσει σε ιδιωτική εταιρεία την πραγματοποίηση έρευνας για τους τύπους κομίστρου που χρησιμοποιούν (αν χρησιμοποιούν) οι επιβάτες στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς της Αθήνας. Η έρευνα θα πραγματοποιηθεί από τις 10 Ιουλίου έως και τις 9 Σεπτεμβρίου με τη χρήση ερευνητών μέσα σε όλα τα Μέσα του ΟΑΣΑ (Λεωφορεία, Τρόλεϊ, Μετρό, ΗΣΑΠ, Τραμ).
Συγκεκριμένα, όσον αφορά τα Λεωφορεία, οι ερευνητές θα επιβιβάζονται στην αφετηρία και το τέρμα των λεωφορειακών γραμμών και «θα στέκονται με τρόπο που να μπορούν να ελέγχουν τους εισερχόμενους επιβάτες». Αφού καταγράψουν τα στοιχεία του δρομολογίου, θα καταγράφουν τι εισιτήριο ή κάρτα χρησιμοποιεί ο κάθε επιβάτης που επιβιβάζεται στο λεωφορείο σε όλες τις στάσεις της διαδρομής.
Πέρα από την καταγραφή των τύπων του κάθε εισιτηρίου, οι «ερευνητές» θα προχωρούν και σε έλεγχο εγκυρότητας των εισιτηρίων, καταγράφοντας τους επιβάτες που χρησιμοποιούν μη έγκυρα εισιτήρια στην κατηγόρια των παραβατών. Παραβάτες θα χαρακτηρίζονται και οι επιβάτες που αρνούνται να επιδείξουν το εισιτήριό τους στους ιδιώτες ερευνητές, παρόλο που κανένας νόμος δεν τους αναγκάζει να δείχνουν το εισιτήριό σε άτομα που δεν είναι ελεγκτές του ΟΑΣΑ.
Στο Μετρό και το Τραμ οι «ερευνητές» θα επιλέγουν ένα βαγόνι ανά δρομολόγιο και θα στέκονται ανά δύο μπροστά σε κάθε πόρτα ελέγχοντας τους επιβάτες αφού επιβιβαστούν στο συρμό.
Συνολικά, κατά τη δίμηνη έρευνα θα συμπληρωθούν τουλάχιστον 20.000 ερωτηματολόγια και συγκεκριμένα: 13.000 ερωτηματολόγια σε 55 λεωφορειακές γραμμές, 6.500 ερωτηματολόγια στις 3 γραμμές του Μετρό και 500 ερωτηματολόγια στις 3 γραμμές του Τραμ.
Το συνολικό κόστος για τον ΟΑΣΑ θα ανέλθει σε 74.400 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ.
Κερκόπορτα για είσοδο ιδιωτών στον έλεγχο εισιτηρίων;
Αν και προφανώς μία έρευνα για τους τύπους κομίστρου στις συγκοινωνίες της Αθήνας είναι απαραίτητη, ο τρόπος που αυτή θα διεξαχθεί φαίνεται πως είναι προβληματικός. Καταρχάς, κάτι τέτοιο θα έπρεπε να είχε γίνει εδώ και αρκετό καιρό, όσο το ηλεκτρονικό εισιτήριο βρισκόταν σε φάση σχεδιασμού. Αντίθετα, επιλέγεται μία περίοδος κατά την οποία (αν πιστέψουμε το επίσημο χρονοδιάγραμμα που όμως τροποποιείται συνεχώς) θα ξεκινήσει η εφαρμογή του ηλεκτρονικού εισιτηρίου, με ό,τι σημαίνει αυτό για την εγκυρότητα της έρευνας.
Εξίσου σημαντικό είναι και το κομμάτι της έρευνας που αφορά το ποσοστό της εισιτηριοδιαφυγής, για την οποία τα τελευταία χρόνια δίνονται αυθαίρετα διάφορα ποσοστά που είναι μόνο εκτιμήσεις και όχι αποτελέσματα κάποιας μέτρησης. Και πάλι όμως η συγκεκριμένη έρευνα δεν πρόκειται να βγάλει σαφή συμπεράσματα. Ο ΟΑΣΑ γνωρίζει ήδη πως ο τρόπος πραγματοποίησης της έρευνας (με χρήση άπειρων χαμηλόμισθων «ερευνητών» αντί για έμπειρους ελεγκτές εισιτηρίων) θα δώσει αποτελέσματα που υποεκτιμούν το ποσοστό της εισιτηριοδιαφυγής.
Είναι απορίας άξιο γιατί ο ΟΑΣΑ προτιμάει να δώσει ολόκληρη της έρευνα σε ιδιώτη αντί να χρησιμοποιήσει τουλάχιστον ένα μέρος του προσωπικού του για τη διεξαγωγή της. Θα μπορούσαν για παράδειγμα να χρησιμοποιηθούν ελεγκτές ενώ η έρευνα να οργανωθεί από κάποιο πανεπιστήμιο ή κάποιο άλλο δημόσιο φορέα ώστε το κόστος να ήταν κατά πολύ μικρότερο, και τα αποτελέσματα να είχαν μεγαλύτερη εγκυρότητα.
Το ενδεχόμενο εισόδου ιδιωτών στον έλεγχο εισιτηρίων στις συγκοινωνίες της Αθήνας έχει αναφερθεί κατά το παρελθόν αν και δεν προχώρησε ποτέ. Τα τελευταία χρόνια ο ρόλος των ελεγκτών στις συγκοινωνίες έχει υποβαθμιστεί και η αίσθηση του επιβατικού κοινού είναι ότι οι έλεγχοι εισιτηρίων έχουν σχεδόν καταργηθεί. Κατά σύμπτωση, μόλις την προηγούμενοι βδομάδα τουλάχιστον τρεις ελεγκτές εισιτηρίων της ΣΤΑΣΥ πήραν μετάθεση για θέσεις γραφείου «με χαρτί γιατρού».
Αν και η δημιουργία ενός ενιαίου σώματος ελεγκτών στις συγκοινωνίες έχει εξαγγελθεί πολλές φορές τα τελευταία χρόνια δεν έχει γίνει ποτέ πραγματικότητα. Από την άλλη μεριά οι συνδικαλιστές έχουν απορρίψει άλλες λύσεις όπως η απασχόληση ανέργων σε θέση ελεγκτών εισιτηρίων μέσω προγραμμάτων του ΟΑΕΔ και ζητούν την πρόσληψη μόνιμου προσωπικού.
Δεν θα ήταν επομένως καθόλου περίεργο αν αυτή η αθώα έρευνα για τους τύπους κομίστρων αποτελέσει το προάγγελο για μελλοντική (με άλλη κυβέρνηση;) είσοδο ιδιωτών στον έλεγχο εισιτηρίων. Το μόνο σίγουρο είναι ότι με ή χωρίς ηλεκτρονικό εισιτήριο, ο έλεγχος εισιτηρίων θα είναι απαραίτητος. Αυτό θα μπορούσε να γίνει αναποτελεσματικά όπως σήμερα, ή με κάποιον άλλο τρόπο που μένει να δούμε.
