Τα τελευταία τρία χρόνια, πριν τη λήξη της κάθε χρονιάς, επιχειρούμε να κάνουμε μία πρόβλεψη για τι θα φέρει το νέο έτος στις συγκοινωνίες της Αθήνας. Αυτή η πρόβλεψη ομολογουμένως μοιάζει περισσότερο με ευχολόγιο και λίστα επιθυμιών. Αν και στις περισσότερες περιπτώσεις βασιζόμαστε σε εξαγγελίες και υποσχέσεις των ιθυνόντων, γνωρίζουμε καλά πως πολλά από όσα υποτίθεται πως θα γίνουν είτε θα καθυστερήσουν, είτε θα ξεχαστούν.
Γι αυτό και είναι εύκολο να απογοητευτεί κανείς διαβάζοντας τις προβλέψεις του προηγούμενου έτους και συγκρίνοντάς τες με το τι έγινε (και αν έγινε) τελικά.
Θα μπορούσαμε βέβαια να μην γράψουμε τίποτα και απλά να πούμε πως σε ένα χρόνο από σήμερα η κατάσταση θα είναι πάνω κάτω αμετάβλητη. Αυτό δεν είναι μειοψηφική άποψη. Το 36,4% όσων απάντησαν στην ετήσια έρευνα του Athens Transport για τις συγκοινωνίες της Αθήνας πιστεύει πως η κατάσταση σε σχέση με πέρυσι δεν έχει αλλάξει ούτε προς το καλύτερο ούτε προς το χειρότερο. Αυτό όμως δεν σημαίνει και ότι δεν έχει γίνει τίποτα.
Το κύριο παράδειγμα είναι το ηλεκτρονικό εισιτήριο το οποίο μετά κόπων και βασάνων έγινε πραγματικότητα τη χρονιά που μας πέρασε, για τους περισσότερους τουλάχιστον επιβάτες.
Ξεκίνησε επίσης ο διαγωνισμός για τη γραμμή 4 του Μετρό, ένα έργο που θα μας απασχολήσει για τα επόμενα πολλά χρόνια.
Από εκεί και πέρα, οι όποιες προσδοκίες μας μετακυλούν προς το 2018. Θαύματα δύσκολα γίνονται. Με λίγη τύχη όμως η νέα χρονιά θα είναι καλύτερη.
Ας δούμε τι περιμέναμε για το 2017 και τι τελικά έγινε:
1. Ηλεκτρονικό εισιτήριο σε όλα τα μέσα
✓ «Αν στο τέλος του 2017 τα χάρτινα εισιτήρια δεν έχουν γίνει παρελθόν με το ηλεκτρονικό εισιτήριο του ΟΑΣΑ να χρησιμοποιείται παντού, κάτι θα έχει πάει πολύ στραβά» γράφαμε ένα χρόνο πριν. Το ηλεκτρονικό εισιτήριο, που σύμφωνα με το αρχικό χρονοδιάγραμμα έπρεπε να βρίσκεται σε πλήρη χρήση από την 1η Ιανουαρίου του 2017, έχει γίνει πλέον πραγματικότητα. Βέβαια για να φτάσουμε εδώ περάσαμε από μία βεβιασμένη και εντελώς ανοργάνωτη μετάβαση (το 77% όσων απάντησαν στην ετήσια έρευνά μας πιστεύουν πως έγινε κακή διαχείριση). Σήμερα πάντως η μετάβαση δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί καθώς εκκρεμεί η έκδοση δεκάδων (αν όχι εκατοντάδων) χιλιάδων προσωποποιημένων καρτών σε δικαιούχους δωρεάν μετακίνησης, οι περισσότερες πύλες εισόδου/εξόδου σε σταθμούς των μέσων σταθερής τροχιάς παραμένουν ανοικτές, ενώ ο αριθμός των αυτόματων μηχανημάτων έκδοσης ηλεκτρονικού εισιτηρίου παραμένει ανεπαρκής. Παρόλα αυτά, έστω και με το ζόρι, το ηλεκτρονικό εισιτήριο είναι εδώ.
2. Νέα εποχή για τον Προαστιακό
✘ Η ιδιωτικοποίηση μπορεί να ολοκληρώθηκε, οι επιβάτες του Προαστιακού όμως δεν έχουν πάρει ούτε μία μικρή γεύση από τη «νέα εποχή» του Προαστιακού. Προφανώς και είναι δύσκολο να αναδιοργανώσεις σε βάθος τη λειτουργία μίας μεγάλης επιχείρησης μέσα σε λίγους μήνες, ιδιαίτερα όταν το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η έλλειψη προσωπικού και τροχαίου υλικού που θα έδινε τη δυνατότητα αύξησης των δρομολογίων. Ακόμα όμως και οι εξαγγελίες για το μέλλον του μέσου από την Ιταλική πλέον εταιρεία υπήρξαν ασαφείς. Μάθαμε ότι υπάρχουν καλές προθέσεις (ενώ δημοσιογράφοι σέρβιραν και αρκετό ράδιο αρβύλα) αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει ανακοινωθεί κανένας συγκεκριμένος σχεδιασμός για τη λειτουργία του Προαστιακού της Αθήνας στη νέα εποχή.
3. Παραγγελία νέων λεωφορείων
✘ Μήνα με το μήνα και χρόνο με το χρόνο, ο στόλος των αστικών Λεωφορείων της Αθήνας γερνά. Το πρόβλημα γίνεται ολοένα και πιο πιεστικό και η επίλυσή του θα έπρεπε να είναι πρώτη προτεραιότητα και μάλιστα πολύ πιο πιεστική από οποιαδήποτε επέκταση του Μετρό. Για μία ακόμα χρονιά κανένα νέο όχημα δεν παραγγέλθηκε. Η αγορά 92 νέων λεωφορείων με χρηματοδότηση της περιφέρειας Αττικής κινείται με πολύ αργούς ρυθμούς και ο διαγωνισμός αναμένεται να προκηρυχθεί κάποια στιγμή μέσα στο 2018.
4. Δημοπράτηση γραμμής 4 Μετρό
✓ Ο διαγωνισμός για την κατασκευή του πρώτου τμήματος της γραμμής 4 του Μετρό (Άλσος Βεΐκου – Γουδί) προκηρύχθηκε μετά από πολλές καθυστερήσεις στις 10 Απριλίου. Η α’ φάση ολοκληρώθηκε μετά από τρεις παρατάσεις στις 10 Αυγούστου, ενώ η β’ φάση όπου τέσσερις κοινοπραξίες θα καταθέσουν δεσμευτικές προσφορές αναμένεται το Φεβρουάριο του 2018.
5. Ολοκλήρωση έργων Τραμ στον Πειραιά
✘ Το Νοέμβριο του 2015 ο σημερινός υπουργός Υποδομών και Μεταφορών είχε δηλώσει πως τα έργα του Τραμ μπορούν να ολοκληρωθούν ως το τέλος του 2016. Δήλωση εκτός τόπου και χρόνου καθώς σήμερα, στην καλύτερη περίπτωση, αυτό θα γίνει το δεύτερο μισό του 2018. Οι πρόωρες προβλέψεις του 2016 για ολοκλήρωσή των έργων μέσα στο 2017 αποδείχτηκαν και αυτές εξωπραγματικές για ένα έργο που μετράει 3 περίπου χρόνια καθυστέρησης.
6. Δημοπράτηση του νέου σταθμού ΚΤΕΛ στον Ελαιώνα
✘ Καμία εξέλιξη μέσα στο 2017 για αυτό το τόσο σημαντικό αλλά ξεχασμένο έργο. Αν και η κατασκευή του νέου σταθμού υπεραστικών λεωφορείων μπορεί να χρηματοδοτηθεί μέσα από το πακέτο Γιούνκερ είναι προφανές πως δεν περιλαμβάνεται στο ραντάρ της σημερινής κυβέρνησης, με τον υπουργό να μην έχει αναφερθεί δημοσίως σε αυτό ούτε μία φορά. Επομένως, ο Κηφισός και η Λιοσίων θα συνεχίσουν να αποτελούν κομμάτι της κακής Ελλάδας και για τα επόμενα χρόνια.
7. Δημοπράτηση της επέκτασης του Προαστιακού προς Λαύριο
✘ Αν και ο υπουργός περιλαμβάνει την επέκταση αυτή στην επόμενη γενιά σιδηροδρομικών έργων που θα δούμε τα επόμενα χρόνια, καμία εξέλιξη δεν είχαμε μέσα στο 2017. Το έργο ξεκάθαρα δεν είναι ακόμα μελετητικά ώριμο προκειμένου να δημοπρατηθεί. Αν και η ΕΡΓΟΣΕ αναμένεται να δημοπρατήσει τουλάχιστον 5 σημαντικά έργα μέσα στο 2018, η επέκταση του Προαστιακού προς το Λαύριο δεν θα είναι ένα από αυτά.
8. Προσλήψεις προσωπικού στις συγκοινωνίες
✘ Ουδεμία πρόσληψη μόνιμου προσωπικού, όπως ήταν αναμενόμενο. Όσο τα μνημόνια και οι λοιπές υποχρεώσεις που και η σημερινή κυβέρνηση δέχτηκε δεσμεύουν το δημόσιο ως προς τη δυνατότητα προσλήψεων, η κατάσταση στις συγκοινωνίες εξαιτίας της έλλειψης προσωπικού θα επιδεινώνεται. Ευτυχώς φέτος εκτός από διάφορους μετακλητούς υπαλλήλους, δουλειά βρήκαν και συμβασιούχοι για να βοηθήσουν στη μετάβαση στο ηλεκτρονικό εισιτήριο. Αυτοί όμως ούτε οδηγούν ούτε επισκευάζουν λεωφορεία.
9. Μείωση των ελλειμμάτων στις συγκοινωνίες
Ακριβή οικονομικά αποτελέσματα δεν υπάρχουν ακόμα για το 2017, αλλά φαίνεται πως οι ζημίες και τα ελλείμματα θα παραμείνουν. Για την ΣΤΑΣΥ, ο προϋπολογισμός για το 2017 κάνει λόγο για έλλειμμα ύψους 61,4 εκατομμύρια ευρώ ενώ ο αντίστοιχος προϋπολογισμός για το 2018 προβλέπει έλλειμμα 32,4 εκατομμυρίων ευρώ και μείωση των εσόδων (από 126 σε 112 εκατ. ευρώ).
10. Επιστροφή της αισιοδοξίας
✘ Μικρή κάμψη της απαισιοδοξίας αλλά η πλειοψηφία παραμένει απαισιόδοξη για τις συγκοινωνίες της Αθήνας. Όπως έδειξε η ετήσια έρευνα του Athens Transport για τις συγκοινωνίες της Αθήνας, το 34,1% θεωρούν πως η κατάσταση στις συγκοινωνίες αλλάζει προς το χειρότερο, από 39,6% πέρυσι. Το ποσοστό όσων πιστεύουν πως η κατάσταση αλλάζει προς το καλύτερο είναι σχεδόν αμετάβλητο σε σχέση με πέρυσι (26,3% από 26,1%). Περισσότεροι από 1 στους 3 πάντως (36,4%) πιστεύουν πως δεν αλλάζει τίποτα, γεγονός όχι και τόσο αισιόδοξο. Τι θα μπορούσε να αλλάξει την κατάσταση; Περισσότερα δρομολόγια για πια άνετες μετακινήσεις ή έστω τήρηση των ήδη προγραμματισμένων δρομολογίων. Με άλλα λόγια το πιο σημαντικό, προφανές και δύσκολο.
Για το 2018, υπάρχουν ελπίδες πως περισσότερες από τις προβλέψεις μας θα γίνουν πραγματικότητα. Να τι περιμένουμε:
1. Επίλυση των προβλημάτων του ηλεκτρονικού εισιτηρίου
Το ηλεκτρονικό εισιτήριο μπορεί να έχει γίνει πραγματικότητα, πολλά προβλήματα όμως παραμένουν. Πέρα από την ολοκλήρωση της μετάβασης (έκδοση καρτών για δικαιούχους δωρεάν μετακίνησης, κλείσιμο των πυλών εισόδου/εξόδου) πρέπει να επιλυθούν διάφορες μικρές ή μεγαλύτερες δυσλειτουργίες. Επιπλέον, πρέπει αυξηθεί άμεσα ο αριθμός των αυτόματων μηχανημάτων έκδοσης ηλεκτρονικού εισιτηρίου και να προωθηθεί η επαναφόρτιση του Ath.ena Ticket, η αγορά πακέτων εισιτηρίων και τα προϊόντα κομίστρου μεγάλης διάρκειας. Διαφορετικά, οι ουρές δεν θα εξαλειφθούν ποτέ.
2. Αναλογικές χρεώσεις και διεύρυνση της κοινωνικής πολιτικής
Μετά την πλήρη εφαρμογή του ηλεκτρονικού εισιτηρίου αναμένουμε να γίνουν πραγματικότητα και άλλες δύο δεσμεύσεις του υπουργού Υποδομών και Μεταφορών: η εφαρμογή αναλογικών χρεώσεων και η διεύρυνση της κοινωνικής πολιτικής. Για να γίνει αυτό θα χρειαστεί να περάσει ένα εξάμηνο σύμφωνα με τον υπουργό, άρα στην καλύτερη περίπτωση μιλάμε για το δεύτερο μισό του 2018. Οι αναλογικές χρεώσεις αναμένεται να φέρουν φθηνότερα εισιτήρια για όσους μετακινούνται σε μικρές αποστάσεις, ενώ μέσω της νέας κοινωνικής πολιτικής μετακινήσεις με μειωμένο εισιτήριο ή και δωρεάν, θα δικαιούνται και νέες ομάδες επιβατών. Μεταξύ αυτών οι νέοι και οι χαμηλόμισθοι.
3. Τάξη στις συγκοινωνίες από το υπερταμείο
Με τη νέα χρονιά, οι συγκοινωνιακές ΔΕΚΟ (ΟΑΣΑ, ΣΤΑΣΥ, ΟΣΥ, ΟΣΕ, Αττικό Μετρό) θα αρχίσουν να λειτουργούν ως θυγατρικές της Εταιρείας Δημοσίων Συμμετοχών που έχει συσταθεί με σκοπό να διαχειρίζεται τις Α.Ε. που ανήκουν στο ελληνικό δημόσιο, σύμφωνα με τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας. (Ένα χρόνο πριν ο υπουργός έλεγε πως θα προσπαθήσει να τις κρατήσει εκτός υπερταμείου). Για παράδειγμα, οι συγκοινωνιακές ΔΕΚΟ θα αναγκαστούν να συντάσσουν προϋπολογισμούς ανά τρίμηνο τους οποίους θα οφείλουν να τηρούν καθώς και να προχωρήσουν στις απαραίτητες διαρθρωτικές κινήσεις προκειμένου να λειτουργούν ως υγιείς επιχειρήσεις χωρίς ελλείμματα. Το ποιες ακριβώς θα είναι αυτές οι διαρθρωτικές κινήσεις καθώς και αν θα είναι προς το συμφέρον του επιβατικού κοινού και των εργαζομένων μένει να το δούμε. Οι συνδικαλιστές πάντως βρίσκονται ήδη σε θέση μάχης για να προστατέψουν τα κεκτημένα τους.
4. Παραγγελία νέων λεωφορείων
Το 2018 θα είναι μία ακόμα χρονιά χωρίς καινούρια λεωφορεία για τις συγκοινωνίες της Αθήνας (τελευταία φορά που νέα λεωφορεία εντάχθηκαν στον στόλο ήταν την περίοδο 2009-2011). Πέρα από τον αναμενόμενο διαγωνισμό για την προμήθεια 92 νέων λεωφορείων, τα οποία αναμένεται να έρθουν τις επόμενες χρονιές, πρέπει να υπάρξει ένας μακροπρόθεσμος σχεδιασμός για την ανανέωση του στόλου. Τα νέα λεωφορεία μπορεί να αντικαταστήσουν ρυπογόνα και μισοδιαλυμένα λεωφορεία που κυκλοφορούν από τη δεκαετία του 1990, ωστόσο δεν πρόκειται να λύσουν το πρόβλημα της έλλειψης οχημάτων που έχει ως αποτέλεσμα δρομολόγια να παραμένουν καθημερινά ανεκτέλεστα. Όσο οι μήνες και τα χρόνια περνούν, ολοένα και περισσότερα λεωφορεία θα πρέπει να αντικατασταθούν.
5. Αναδιοργάνωση του Προαστιακού της Αθήνας
Για μία ακόμα χρονιά, ο Προαστιακός ήταν το δεύτερο χειρότερο μέσο στην ετήσια έρευνα του Athens Transport για τις συγκοινωνίες της Αθήνας. Η νέα ΤΡΑΙΝΟΣΕ πρέπει επιτέλους να αναλάβει δράση και να λύσει τα πολύ συγκεκριμένα προβλήματα: πύκνωση των δρομολογίων και επαναφορά του δρομολογίου Άνω Λιόσια – Αεροδρόμιο. Επέκταση του ωραρίου λειτουργίας τουλάχιστον ως τα μεσάνυχτα. (Η δημιουργία μεταμεσονύκτιων δρομολογίων Πειραιάς – Αεροδρόμιο, έστω και με λιγότερες στάσεις θα μπορούσε επίσης να είναι επικερδής). Περισσότερη ασφάλεια στους σταθμούς και τα δρομολόγια που διέρχονται από τη δυτική Αττική. Οι αναμενόμενες προσλήψεις προσωπικού, μεταξύ των οποίων και μηχανοδηγών είναι ελπιδοφόρες. Ας ελπίσουμε σε μία αναδιοργάνωση-αναγέννηση του Προαστιακού.
5. Νέα γραμμή του Προαστιακού στη δυτική Αττική
Μοιάζει με μία από τις υποσχέσεις που ακούγονται μία φορά και μετά ξεχνιούνται. Αν όμως πιστέψουμε τον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών, συζητείται η επαναλειτουργία της μετρικής γραμμής από τους Αγίους Αναργύρους μέχρι τον Ασπρόπυργο και την Ελευσίνα προκειμένου να εξυπηρετήσει τους κατοίκους των περιοχών αυτών. Το εγχείρημα μπορεί να φέρει τα πρώτα δημοτικά/δημόσια δρομολόγια σιδηροδρόμου στην μετα-ΤΡΑΙΝΟΣΕ εποχή και είναι πιθανόν να έχει την υποστήριξη των Ελληνικών Πετρελαίων αφού σίγουρα θα χρειαστούν κεφάλαια για να μπουν τα τρένα στις ράγες. Ίδωμεν.
7. Ολοκλήρωση του διαγωνισμού για τη γραμμή 4 του Μετρό
Εφόσον η β’ φάση του διαγωνισμού ξεκινήσει τον Φεβρουάριο όπως προβλέπεται, η ολοκλήρωσή του με την επιλογή του αναδόχου αναμένεται να γίνει μέσα στο 2018. Παράλληλα, τις επόμενες εβδομάδες αναμένουμε και το διαγωνισμό για τις πρόδρομες εργασίες του Μετρό, δηλαδή το «προκαταβολικό σκάψιμο» για την παράκαμψη των δικτύων κοινής ωφέλειας και τις αρχαιολογικές εργασίες που για πρώτη φορά αναμένεται να ξεκινήσουν πριν ακόμα ολοκληρωθεί ο κύριος διαγωνισμός. Η υπογραφή βέβαια της σύμβασης και η έναρξη του κυρίως έργου σε καμία περίπτωση δεν θα γίνει μέσα στη νέα χρονιά. Θα πρέπει πρώτα να επιλυθούν τυχόν δικαστικές εκκρεμότητες και η σύμβαση να περάσει επιτυχώς από το Ελεγκτικό Συνέδριο και τη Βουλή. Και βέβαια να ολοκληρώσουν τα έργα τους τα συνεργεία του αναδόχου των πρόδρομων εργασιών για να αναλάβει η κοινοπραξία του κυρίως έργου.
8. Παράδοση της γραμμής του Τραμ στον Πειραιά
Αν και η ολοκλήρωση των έργων επέκτασης του Τραμ στον Πειραιά μέσα στο 2018 φαντάζει ρεαλιστική, κανείς δεν μπορεί να βάλει το χέρι του στη φωτιά πως αυτό πράγματι θα γίνει. Τα έργα σήμερα είναι αρκετά πίσω στην περιοχή της Ακτής Ποσειδώνος ενώ η κατασκευή καμίας στάσης δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί. Μετά την ολοκλήρωση των έργων πρέπει να γίνουν επίσης και αρκετά δοκιμαστικά δρομολόγια. Θα έχει ενδιαφέρον να δούμε ποια κυβέρνηση θα εγκαινιάσει το έργο.
9. Δημοπράτηση της επέκτασης του Τραμ προς Κερατσίνι
Το long shot αυτής της λίστας. Το περιλαμβάνουμε καθώς δεν ξεχνάμε πως τον Ιούνιο του 2016 ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ανακοίνωσε ότι το 2018 θα ξεκινήσουν τα έργα για την επέκταση αυτή. Για να μη σας κρατάμε σε αγωνία, αυτό δεν πρόκειται να γίνει. Οι μελέτες για τη γραμμή μήκους 8,9 χιλιομέτρων βρίσκονται σε εξέλιξη και το έργο θα χρειαστεί τουλάχιστον ένα χρόνο ακόμα, αν όχι παραπάνω, για να είναι μελετητικά ώριμο. Το μεγάλο πρόβλημα ωστόσο αναμένεται να είναι η εξασφάλιση χρηματοδότησης καθώς οι εποχές που τα κοινοτικά χρήματα έρεαν άφθονα έχουν περάσει.
10. Προσλήψεις προσωπικού στις συγκοινωνίες
Η ιδιωτική ΤΡΑΙΝΟΣΕ ανακοίνωσε πως αμέσως μετά στις γιορτές θα υπάρξουν προσλήψεις προσωπικού σε νευραλγικές ειδικότητες, μεταξύ των οποίων και μηχανοδηγοί. Για τις δημόσιες συγκοινωνίες αντίθετα δεν υπάρχει αισιοδοξία. Η αναμενόμενη όμως ανάληψη του ελέγχου των συγκοινωνιακών ΔΕΚΟ από το νέο υπερταμείο ενδεχομένως να οδηγήσει σε αναδιοργάνωση των οργανογραμμάτων καθώς και συνένωση τμημάτων (γιατί κάθε μέσο να έχει διαφορετική διεύθυνση προμηθειών ή διαφορετικό γραφείο τύπου;) Αυτό ενδεχομένως να οδηγήσει σε αύξηση των υπαλλήλων που δουλεύουν εκτός γραφείου.
Ό,τι και να φέρει το 2018 για τις συγκοινωνίες της Αθήνας, ελπίζουμε να είναι μια χρονιά με υγεία και καλή τύχη για όλους!
