Πόσο δημόσιες είναι τελικά οι αστικές συγκοινωνίες;

Για τα περισσότερα κόμματα αλλά και για την πλειοψηφία του πληθυσμού, η διατήρηση του «δημόσιου χαρακτήρα των αστικών συγκοινωνιών» είναι αδιαπραγμάτευτη ενώ ακόμα και η παραμικρή σκέψη ιδιωτικοποίησής τους αποτελεί αιτία πολέμου.

Η άποψη αυτή είναι βεβαίως σεβαστή καθώς μέχρι και οι υπέρμαχοι της ιδιωτικοποίησης αναγνωρίζουν τις στρεβλώσεις και τις δυσλειτουργίες του ιδιωτικού τομέα στην Ελλάδα ακόμα και αν κατηγορούν το δημόσιο και για αυτές.

Όσον αφορά την κατάσταση των δημόσιων αστικών συγκοινωνιών της Αθήνας, υπάρχει δυστυχώς μία άγνοια ή εθελοτυφλία για την κατάσταση που επικρατεί. Οι συγκοινωνίες μπορεί να είναι δημόσιες κατ όνομα, την ίδια στιγμή όμως:

• Η διαχείριση του συστήματος του ηλεκτρονικού εισιτηρίου (δηλαδή ουσιαστικά όλων των εισιτηρίων) γίνεται από ιδιώτη μέσω ΣΔΙΤ.
• Η διαχείριση της τηλεματικής γίνεται από ιδιώτη επίσης μέσω ΣΔΙΤ.
• Η καθαριότητα σε σταθμούς όλων των μέσων, συρμούς, οχήματα και γραφεία παρέχεται από ιδιώτες.
• Η ασφάλεια σε σταθμούς, αμαξοστάσια, χρηματαποστολές και γραφεία παρέχεται από ιδιώτες. Ακόμα και αν η αστυνομία τελικά αναλάβει την ασφάλεια των σταθμών της ΣΤΑΣΥ (κάτι που αναμένουμε εδώ και δύο χρόνια αλλά ποτέ δεν γίνεται πραγματικότητα), ιδιώτες θα εξακολουθούν να φυλάσσουν αμαξοστάσια, γραφεία και να κάνουν χρηματαποστολές.
• Ιδιώτες αναλαμβάνουν εργολαβικά την προμήθεια ανταλλακτικών και την εκτέλεση μεγάλου αριθμού τεχνικών εργασιών.
• Επικοινωνιακές δράσεις σχετικές με τις συγκοινωνίες και προσφάτως με το ηλεκτρονικό εισιτήριο ανατίθενται σε ιδιώτες.
• Το τηλεφωνικό κέντρο του ΟΑΣΑ λειτουργεί από ιδιώτες.
• Η εκπαίδευση του επιβατικού κοινού για τη χρήση του ηλεκτρονικού εισιτηρίου γίνεται από ιδιώτες.
• Τη διαδικασία της έκδοσης ηλεκτρονικών εισιτηρίων μέσω της διαδικασίας του φακέλου είχε αναλάβει ιδιώτης.
• Η διαχείριση των social media των αστικών συγκοινωνιών (όταν αυτά λειτουργούν) γίνεται από ιδιώτες.
• Τις νομικές και δικαστικές υποθέσεις των συγκοινωνιών αναλαμβάνουν πολύ συχνά ιδιώτες δικηγόροι.
• Οι μεταφράσεις και διερμηνείες σε ξένες γλώσσες γίνονται από ιδιώτες μεταφραστές (ακόμα και όταν η ξένη γλώσσα είναι τα αγγλικά).
• Μέρος των γραφείων και άλλων χώρων των αστικών συγκοινωνιών στεγάζεται σε χώρους που ανήκουν σε ιδιώτες.
• Η ΣΤΑΣΥ (όπως και η ΤΡΑΙΝΟΣΕ) πληρώνει ως και εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ κάθε μήνα για να χρησιμοποιεί το σταθμό του Αεροδρομίου, αφού αυτός ανήκει στην ιδιωτική εταιρεία του Αεροδρομίου.

Πέραν των όσων οι δημόσιες συγκοινωνίες της Αθήνας έχουν εκχωρήσει σε ιδιώτες εδώ και χρόνια, ο δημόσιος χαρακτήρας τους, όπως αυτός εννοείται σήμερα, δημιουργεί σημαντικά εμπόδια, μεγαλύτερο εκ των οποίων είναι το θέμα της στελέχωσης.

Η πύκνωση των δρομολογίων των λεωφορείων θα ήταν ακόμα και αύριο δυνατή αν η ΟΣΥ είχε τη δυνατότητα να προσλάβει μερικές δεκάδες οδηγούς. Αντί αυτού, ο αριθμός τους μειώνεται από μήνα σε μήνα εξαιτίας των συνταξιοδοτήσεων. Η κατάσταση αναμένεται να επηρεάσει και την ΣΤΑΣΥ όταν παραδοθεί η επέκταση του Τραμ στον Πειραιά μέσα στη χρονιά αλλά και η επέκταση της γραμμής 3 του Μετρό σε δύο χρόνια.

Η ενίσχυση του προσωπικού μέσω μετατάξεων (πρόσφατα 9 υπάλληλοι της Κτιριακές Υποδομές Α.Ε. πήραν μετάθεση στον ΟΑΣΑ, αν και σύμφωνα με πληροφορίες ο οργανισμός δεν έχει ακόμα διαθέσιμο χώρο για να βάλει τα γραφεία τους) μοιάζει περισσότερο με ασπιρίνη. Η αξιολόγηση του προσωπικού και η αλλαγή στα οργανογράμματα ίσως να αποτελεί καλύτερη λύση και κάτι τέτοιο μάλλον θα επιδιώξει το υπερταμείο του δημοσίου κάτω από τον έλεγχο του οποίου θα περάσουν οι συγκοινωνίες.

Η πλήρης ιδιωτικοποίηση των αστικών συγκοινωνιών προφανώς και δεν μπορεί να θεωρείται μονόδρομος. Δεν χρειάζονται όμως αυταπάτες τη στιγμή που όπως είδαμε σήμερα είναι κυρίως κατ όνομα δημόσιες. Πρέπει να υπάρξουν αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι συγκοινωνίες. Να κρατηθούν τα καλά του ιδιωτικού τομέα (προϋπολογισμοί, αξιολόγηση προσωπικού κ.λπ.) και να δοθεί περισσότερη ανεξαρτησία από το κράτος και τον ασφυκτικό εναγκαλισμό του.

Σε τελική ανάλυση οι επιβάτες θέλουν καλύτερες υπηρεσίες και να νιώθουν ότι το εισιτήριο που πληρώνουν (και οι φόροι τους, εφόσον μιλάμε για δημόσιες συγκοινωνίες) πιάνουν τόπο. Αυτό δεν αλλάζει όποιος και να διαχειρίζεται τις συγκοινωνίες.