Τα στοιχεία που δημοσίευσε ο ΟΑΣΑ πριν από λίγες μέρες μέσω του ΑΠΕ, εκ πρώτης όψης δείχνουν ότι εντείνονται οι προσπάθειες του οργανισμού κατά της εισιτηριοδιαφυγής στις συγκοινωνίες της Αθήνας.
Με μία δεύτερη ανάγνωση όμως γεννιούνται περισσότερες απορίες γύρω από το ζήτημα και γίνεται φανερό πως από τη μία δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία για την εισιτηριοδιαφυγή και από την άλλη πως οι έλεγχοι εισιτηρίων είναι εξαιρετικά αναποτελεσματικοί.
Συγκεκριμένα, ο ΟΑΣΑ ανακοίνωσε πως τον Οκτώβριο πραγματοποιήθηκαν συνολικά 340.958 έλεγχοι από τους ελεγκτές της ΟΣΥ και της ΣΤΑΣΥ. Ο μέσος όρος ελέγχων ανά ελεγκτή έφτασε τους 162 (λογικά ανά βάρδια, δηλαδή 20,3 την ώρα), πράγμα που σημαίνει ότι ο αριθμός των ελεγκτών ήταν περίπου 91 άτομα (εφόσον οι εργάσιμες μέρες ήταν 23).
Προβληματισμό θα πρέπει να προκαλέσει όμως ο αριθμός των προστίμων (6.911) αφού αυτός αντιστοιχεί μόλις στο 2,2% των ελεγχομένων. Εφόσον δηλαδή το δείγμα των επιβατών που έλεγξαν οι ελεγκτές ήταν απολύτως τυχαίο και ο έλεγχος έγινε αποτελεσματικά, η εισιτηριοδιαφυγή θα πρέπει να ανέρχεται σε 2,2%, ποσοστό που προφανώς απέχει έτη φωτός από την πραγματικότητα.
Σε σχέση με τον Σεπτέμβριο, τον Οκτώβριο οι έλεγχοι αυξήθηκαν κατά 34% αλλά τα επιβληθέντα πρόστιμα μόνο κατά 6,5%. Το Σεπτέμβριο δηλαδή, οι έλεγχοι ανήλθαν σε 254.446 ενώ τα επιβληθέντα πρόστιμα σε 6.489. Το ποσοστό των προστίμων επομένως έφτασε το 2,55% των ελεγχόμενων, γεγονός που δείχνει ότι είτε η εισιτηριοδιαφυγή είχε μικρή μείωση από το Σεπτέμβριο ως τον Οκτώβριο, είτε, το πιο πιθανό, ότι παρόλο που οι έλεγχοι εισιτηρίων αυξήθηκαν κατά 34%, έγιναν λιγότερο αποτελεσματικοί.
Σε τι ποσοστό κυμαίνεται όμως η εισιτηροδιαφυγή στις συγκοινωνίες της Αθήνας; Η αλήθεια είναι ότι μάλλον κανείς δεν γνωρίζει με ακρίβεια. Μόνο εκτιμήσεις μπορούν να γίνουν οι οποίες ενδέχεται να απέχουν αρκετά από την πραγματικότητα. Πάνε πολλά χρόνια εξάλλου από τότε που ακούσαμε υπουργό να αναφέρεται σε συγκεκριμένα ποσοστά, που και πάλι ήταν εκτιμήσεις.
Την περασμένη εβδομάδα πάντως σε δημοσίευμα εφημερίδας αναφέρθηκε πως 19 στους 20 επιβάτες λεωφορείων δεν χρησιμοποιούν εισιτήριο (εισιτηριοδιαφυγή 95%). Το ποσοστό δεν αποδόθηκε σε κάποια συγκεκριμένη πηγή και προφανώς στερείται σοβαρότητας. Αν και ανέκαθεν στα λεωφορεία η εισιτηριοδιαφυγή ήταν μεγαλύτερη σε σχέση με το Μετρό, το ποσοστό σίγουρα είναι μικρότερο αν και κατά πάσα πιθανότητα ξεπερνά το 50% σε μεμονωμένα δρομολόγια.
Για ποιο λόγο λοιπόν αυτή η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο 2,2% των παραβατών από τους ελέγχους εισιτηρίων και στην πραγματικότητα όπως την αντιλαμβανόμαστε όλοι;
Ο λόγος είναι προφανώς η αποτελεσματικότητα των ελέγχων εισιτηρίων όπως αυτοί γίνονται σήμερα. Η σημερινή διοίκηση του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών έχει ρίξει το βάρος στην αύξηση του αριθμού των ελέγχων, κάτι που όπως είδαμε δεν έχει ιδιαίτερα αυξήσει ανάλογα και την αποτελεσματικότητά τους.
Είναι εύκολο να φανταστεί κανείς πως ένας ελεγκτής που έχει πάρει διαταγή για αύξηση του αριθμού των ελέγχων που πραγματοποιεί σε κάθε βάρδια του (δεν καταλαβαίνουμε γιατί αυτό το στατιστικό πρέπει να ανακοινώνεται δημοσίως ) θα προσπαθήσει να το επιτύχει με τον πιο εύκολο τρόπο για τον ίδιο.
Είναι γνωστή η εικόνα των ελεγκτών στο σταθμό Μετρό του Συντάγματος, να πραγματοποιούν ελέγχους ακριβώς μπροστά από τα πύλες. Ποιος ο λόγος να ελέγχουν επιβάτες που μόλις έχουν επικυρώσει το εισιτήριό τους πέρα από το να αυξήσουν τον αριθμό των επιβατών που έλεγξαν;
Αντί για κατακόρυφη αύξηση του αριθμού των ελέγχων, το βάρος θα έπρεπε να πέσει στη λήψη πιο αποτελεσματικών μέτρων. Στο Μετρό και τον ηλεκτρικό, θα μπορούσε να γίνεται συστηματική επιτήρηση των πυλών εισόδου και εξόδου από ελεγκτές της ΣΤΑΣΥ. Αντί αυτού η ΣΤΑΣΥ φέρεται να έχει ζητήσει από τους υπαλλήλους σεκιούριτι να επιβλέπουν τις πύλες κάτι που σίγουρα δεν θα επιφέρει κάποια αλλαγή αφού οι συγκεκριμένοι υπάλληλοι ούτε μπορούν να αποτρέψουν την είσοδο σε επιβάτες που δεν πληρώνουν ούτε και να επιβάλουν πρόστιμα.
Στα δε λεωφορεία και τρόλεϊ η λύση είναι γνωστή αλλά ανεφάρμοστη: είσοδος από την πρώτη πόρτα με ταυτόχρονη επικύρωση εισιτηρίου ή κάρτας.
Όσον αφορά του ελέγχους, θα έπρεπε να γίνουν πιο τυχαίοι και το βάρος να πέσει εκεί που το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο, σίγουρα όχι στο σταθμό του Συντάγματος. Το πιο σημαντικό είναι πως στόχος πρέπει να παραμείνει η μείωση της εισιτηριοδιαφυγής και αυτό δεν γίνεται αποκλειστικά και μόνο μέσω της αύξησης των ελέγχων ή των προστίμων.
