Καθώς το 2019 φτάνει στο τέλος του, έρχεται η ώρα για τον απολογισμό της χρονιάς που πέρασε. Στις συγκοινωνίες της Αθήνας ακολουθήθηκε η παράδοση που θέλει τις εκλογικές χρονιές να οδηγούν σε απογοητεύσεις όταν οι νέες κυβερνήσεις διαπιστώνουν πως δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις.
Για άλλη μια φορά χορτάσαμε από υποσχέσεις για άμεση εξαφάνιση των προβλημάτων στα Μέσων Μαζικής Μεταφοράς και για νέα έργα που θα ξεκινούσαν πάραυτα. Τι κι αν δεν υπάρχουν μελέτες ή χρηματοδότηση και οι διαδικασίες των διαγωνισμών σέρνονται για πολλά χρόνια;
Η προσγείωση στην πραγματικότητα ήταν οδυνηρή, αφού οι πολίτες διαπίστωσαν πως δεν επαρκεί μόνο η καλή θέληση για αντιστροφή της μέχρι τώρα κατάστασης ενώ η γραφειοκρατία και τα άλλα δεινά του δημόσιου τομέα (αλλά και του ιδιωτικού, βλ. καθυστερήσεις σε έργα) βάζουν συνεχή εμπόδια σε πολλές από τις πρωτοβουλίες που προσπαθεί να λάβει η εκάστοτε κυβέρνηση.
Η καθημερινή ταλαιπωρία των επιβατών όλων των μέσων συνεχίζεται. Ο διαγωνισμός για την αγορά νέων λεωφορείων από την προηγούμενη κυβέρνηση οδηγήθηκε σε φιάσκο καθώς διακόπηκε για τυπικούς λόγους. Η προσπάθεια για την πύκνωση των δρομολογίων του Μετρό στα επίπεδα περασμένων ετών σκοντάφτει στη συνεχιζόμενη (όπως φαίνεται εκ του αποτελέσματος) έλλειψη ανταλλακτικών ή σε άλλα μυστήρια αίτια. Η χρηματοδότηση για την ανακατασκευή των συρμών του ΗΣΑΠ που σίγουρα θα αναβαθμίσει το μέσο εξακολουθεί να αναζητείται. Το Τραμ εδώ και πάνω από ένα χρόνο δεν φτάνει στο κέντρο της πόλης ενώ και τα δρομολόγιά του είναι μειωμένα. Ακόμα εκκρεμούν βελτιώσεις στο σύστημα του ηλεκτρονικού εισιτηρίου, μεταξύ των οποίων η αγορά νέων μηχανημάτων, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν για τους νέους σταθμούς του Μετρό αλλά και τις στάσεις του Τραμ. Η εισιτηριοδιαφυγή βρίσκεται στα ύψη με την πλειοψηφία των επιβατών να υποστηρίζει πως δεν γίνονται αρκετά για τον περιορισμό της. Ακόμα και το σύστημα τηλεματικής του ΟΑΣΑ φαίνεται να είναι αφημένο στην τύχη του.
Οι καλές ειδήσεις του 2019 προήλθαν από το σιδηρόδρομο όπου ξεκίνησαν τα έργα για την υπογειοποίηση των Σεπολίων (αν και «θυσιάστηκαν» κάποια από τα δρομολόγια της Χαλκίδας) αλλά και τα έργα για την ανακατασκευή της γραμμής του Λουτρακίου. Την ίδια στιγμή όμως ο Προαστιακός σιδηρόδρομος αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα με την ιδιωτική ΤΡΑΙΝΟΣΕ να πετά το μπαλάκι στον κρατικό ΟΣΕ για την κατάσταση την οποία βρίσκονται οι σταθμοί υποστηρίζοντας ότι προς το παρόν δεν είναι δυνατή η αύξηση των δρομολογίων.
Όσον αφορά τα μεγάλα έργα, η παράδοση των επεκτάσεων του Μετρό και του Τραμ παίρνουν συνεχώς παρατάσεις για το μέλλον. Ο διαγωνισμός για τη γραμμή 4 του Μετρό προχωρά με (τους αναμενόμενους) απελπιστικά αργούς ρυθμούς ενώ εκκρεμεί ακόμα η προκήρυξη διαγωνισμών για άλλα σημαντικά έργα όπως η β’ φάση των έργων στο σταθμό Λαρίσης και η υπογειοποίηση του τμήματος Φάληρο – Πειραιάς του ΗΣΑΠ.
Κάπως έτσι, μέσα στο 2020 αναμένουμε να γίνουν πολλά από αυτά που δεν έγιναν τους τελευταίους 12 μήνες. Όσο αισιόδοξος βέβαια και να είναι κανείς, θα ήταν εξωπραγματικό να περιμένει πώς όλα τα στραβά θα διορθωθούν και έτσι απλά θα ξεκινήσει μία νέα μέρα για τις συγκοινωνίες της Αθήνας.
Ας δούμε όμως τι θα θέλαμε να γίνει μέσα στη χρονιά, λαμβάνοντας υπόψη τις εξελίξεις των τελευταίων μηνών:
1. Ολοκλήρωση του διαγωνισμού για την αγορά νέων λεωφορείων
Μέσα στο πρώτο τρίμηνο της χρονιάς αναμένεται η προκήρυξη του διαγωνισμού από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών για την αγορά 1.000 λεωφορείων για τις συγκοινωνίες της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Εφόσον όλα πάνε καλά και δεν υπάρχουν καθυστερήσεις λόγω δικαστικών προσφυγών, μέσα στο καλοκαίρι πρέπει να υπάρχει ανάδοχος (ή ανάδοχοι). Όσο για τα νέα λεωφορεία, στην καλύτερη περίπτωση τα πρώτα θα φτάσουν στην Ελλάδα ως τα τέλη του 2021.
2. Ηλεκτρονικό εισιτήριο: νέα μηχανήματα και μετακίνηση μέσω smartphone
Με το επιβατικό κοινό να έχει πλέον προσαρμοστεί πλήρως με τη χρήση του ηλεκτρονικού εισιτηρίου, ήρθε ο καιρός να γίνουν σημαντικές βελτιωτικές κινήσεις στη λειτουργία του συστήματος. Τις πρώτες εβδομάδες της χρονιάς, σύμφωνα με τον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών, αναμένεται ο διαγωνισμός για την αγορά νέων μηχανημάτων έκδοσης εισιτηρίων ώστε να μπει τέλος στις ουρές μπροστά από τα υφιστάμενα μηχανήματα. Στα σχέδια του ΟΑΣΑ βρίσκεται και η αναβάθμιση του συστήματος προκειμένου οι επιβάτες αντί προσωποποιημένης κάρτας να μπορούν να χρησιμοποιούν smartphone με τεχνολογία NFC για την μετακίνησή τους.
3. Διαγωνισμός για την ανακατασκευή των συρμών του ΗΣΑΠ
Όλα δείχνουν πως μέσα στο 2020 θα η ΣΤΑΣΥ θα βάλει μπρος τα σχέδιά της για την ανακατασκευή των συρμών ΗΣΑΠ, οι παλιότεροι εκ των οποίων πλησιάζουν τα 40 χρόνια κυκλοφορίας. Ζητούμενο παραμένει η εξασφάλιση χρηματοδότησης μέσω του ΕΣΠΑ. Σε κάθε περίπτωση, η διαδικασία αναμένεται να κρατήσει αρκετά χρόνια αφού θα πρέπει να γίνει τμηματικά, ενώ πολύ πιθανό είναι να απαιτηθεί μεταφορά των συρμών στο εξωτερικό αν η ανακατασκευή τους δεν γίνει στην Ελλάδα.
4. Επιστροφή της κανονικότητας στο Μετρό
Η επιστροφή της «κανονικότητας» στο Μετρό της Αθήνας ήταν ένας από τους πρώτους, συμβολικούς στόχους της σημερινής κυβέρνησης. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες, οι επιβάτες δεν έχουν δει κάποια σημαντική βελτίωση στις μετακινήσεις τους αφού οι συρμοί εξακολουθούν να περνούν από τους σταθμούς με ακανόνιστες συχνότητες που συχνά φτάνουν ή ξεπερνούν τα 10 λεπτά ακόμα και τις ώρες αιχμής, μακριά από τα 3,5 ή 4 λεπτά πριν από λίγα χρόνια. Επιπλέον, το Μετρό πληγώθηκε και από το κλείσιμο των περισσότερων εκδοτηρίων εισιτηρίων σε σταθμούς αλλά και από τις συνεχείς απεργίες. Η θέληση μάλλον υπάρχει για βελτιώσεις μέσα στο 2020. Πλέον περιμένουμε να δούμε αποτελέσματα.
5. Παράδοση της επέκτασης του Τραμ στον Πειραιά
Η επέκταση του Τραμ στον Πειραιά είναι ένα από τα πλέον καθυστερημένα συγκοινωνιακά έργα της Αθήνας (χωρίς ποτέ να έχουν αποδοθεί ευθύνες σε κανέναν). Το 2020 θα έρθει η στιγμή της παράδοσης, εκτός απροόπτου. Για την έναρξη των δρομολογίων, κατά πάσα πιθανότητα, η ΣΤΑΣΥ θα περιμένει να ολοκληρωθούν τα έργα μετατόπισης της γραμμής στο Φάληρο τα οποία θα ξεκινήσουν τον Ιανουάριο και θα διαρκέσουν 4-6 μήνες. Ελπίζουμε μέχρι τότε οι στάσεις και οι λοιπές υποδομές της γραμμής στον Πειραιά να είναι όρθιες.
6. Παράδοση 3 σταθμών της επέκτασης της γραμμής 3
Η επέκταση της γραμμής 3 του Μετρό ακολουθεί την παράταση που θέλει να δίνονται συνεχείς παρατάσεις στην παράδοση σταθμών του Μετρό για διάφορους λόγους. Όσον αφορά τους 3 πρώτους σταθμούς αυτής της επέκτασης (Αγία Βαρβάρα, Κορυδαλλός, Νίκαια), η τελευταία καθυστέρηση οφείλεται στο ότι ακόμα δεν έχει διευθετηθεί η προμήθεια εξοπλισμού ηλεκτρονικού εισιτηρίου για τους σταθμούς αυτούς. Αν οι διαδικασίες προχωρήσουν γρήγορα μόλις μπει η χρονιά, υπάρχουν ελπίδες για παράδοση των σταθμών μέσα στο 2020.
7. Γραμμή 4 Μετρό: έναρξη των πρόδρομων εργασιών
Άκτωρ/Ansaldo/Hitachi Rail Italy ή Άβαξ/Ghella/Alstom; Μία από τις δύο κοινοπραξίες θα αναλάβει το μεγάλο έργο κατασκευής του πρώτου τμήματος της γραμμής 4 του Μετρό. Η υπογραφή όμως της σύμβασης και η έναρξη των εργασιών είναι σχεδόν σίγουρο πως δεν θα γίνουν πραγματικότητα πριν το 2021. Αυτό που ελπίζουμε πως θα γίνει το 2020 είναι να λυθούν οι δικαστικές εμπλοκές στο διαγωνισμό για τις πρόδρομες εργασίες όπου υπάρχει μειοδότης από τις αρχές του 2019. Αν γίνει αυτό, υπάρχουν ελπίδες πως τα πρώτα εργοτάξια για τη γραμμή θα στηθούν μέχρι το τέλος της χρονιάς που έρχεται.
8. Σχεδιασμός για τις μελλοντικές επεκτάσεις Μετρό και Τραμ
Με τα σημερινά έργα Μετρό και Τραμ να βρίσκονται σε τροχιά ολοκλήρωσης (με αργούς ρυθμούς) και το διαγωνισμό για το πρώτο τμήμα της γραμμής 4 να ολοκληρώνεται επίσης, θα έρθει η ώρα του σχεδιασμού για τα έργα που θα ακολουθήσουν. Αν και γνωρίζουμε για ποια έργα πραγματοποιούνται ήδη μελέτες, η Αττικό Μετρό (ή μάλλον η κυβέρνηση) θα κληθεί να αποφασίσει πού θα δοθεί προτεραιότητα. Επίσης, εκκρεμεί η κατάρτιση του νέου προγράμματος ανάπτυξης των μέσων σταθερής τροχιάς που θα αντικαταστήσει αυτό που ισχύει από τις μέρες του υπουργού Γ. Σουφλιά και θα αποτελέσει «οδηγό» για τα επόμενα 20-30 χρόνια.
9. Διαγωνισμός για τη β’ φάση των έργων στο σταθμό Λαρίσης
Εδώ και 2 χρόνια η ΕΡΓΟΣΕ υποστηρίζει πως είναι έτοιμη να προκηρύξει το διαγωνισμό για τη β’ φάση των έργων στο σταθμό Λαρίσης, που περιλαμβάνει την ολοκλήρωση των αποβαθρών του σταθμού αλλά και τη σύνδεσή του με τον ομώνυμο σταθμό του Μετρό. Δυστυχώς μέχρι σήμερα το έργο δεν φαίνεται να αποτελεί προτεραιότητα και ο κεντρικός σιδηροδρομικός σταθμός της Αθήνας συνεχίζει να έχει εικόνα εργοταξίου. Καθώς πλησιάζει η ώρα δρομολόγησης των “νέων” τρένων στο δρομολόγιο Αθήνα – Θεσσαλονίκη η κυβέρνηση και η ΕΡΓΟΣΕ θα έπρεπε να δώσουν προτεραιότητα στο έργο που θα αλλάξει την εικόνα του κεντρικού σιδηροδρομικού σταθμού της Αθήνας.
10. Λύση για το νέο σταθμό των ΚΤΕΛ στον Ελαιώνα
Τελειώνουμε με το πιο απίθανο ενδεχόμενο για τη νέα χρονιά: Να προωθηθεί η κατασκευή του νέου σταθμού των ΚΤΕΛ στην περιοχή του Ελαιώνα. Τα τελευταία χρόνια έχουμε ακούσει μόνο ευχολόγια για το έργο. Εν τω μεταξύ καμία κυβέρνηση δεν έχει προσπαθήσει να βρει χρηματοδότηση ελπίζοντας πως προς τον σκοπό αυτό θα βοηθήσουν τα ίδια τα ΚΤΕΛ τα οποία εν τω μεταξύ έχουν βολευτεί στην παρακμή αφού έτσι κι αλλιώς το επάγγελμά τους μέχρι σήμερα ήταν κλειστό. Αν είμαστε τυχεροί ίσως δούμε κάτι παραπάνω από μακέτες.
Αυτό που μένει είναι να ευχηθούμε σε όλους μια καλή χρονιά με υγεία και αν είναι δυνατόν, περισσότερες θετικές εξελίξεις στις συγκοινωνίες της Αθήνας.
