Το ότι ο σταθμός ‘Εξάρχεια’ της γραμμής 4 του Μετρό θα κατασκευαζόταν κάτω ακριβώς από την πλατεία Εξαρχείων δεν ήταν δεδομένο μέχρι και την περασμένη εβδομάδα, όταν ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Κώστας Καραμανλής το ξεκαθάρισε μιλώντας σε επιτροπή της Βουλής.
Κι αυτό επειδή τα τελευταία χρόνια, όσο ο διαγωνισμός για τη γραμμή 4 βρισκόταν σε εξέλιξη, πρόσωπα και φορείς προσπαθούσαν να μεθοδεύσουν την απομάκρυνση του σταθμού -είτε ολόκληρου, είτε μόνο της εισόδου του- από την πλατεία Εξαρχείων, για τους δικούς τους λόγους.
Πρωταγωνιστικό ρόλο μέχρι πρόσφατα στην προσπάθεια αυτή είχε η εταιρεία Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε., φορέας που συστάθηκε το 2018 με στόχο να προωθήσει αναπλάσεις στο δήμο Αθηναίων. Μία από την πρώτες κινήσεις της εταιρείας, το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς, ήταν να αποστείλει πρόταση προς την Αττικό Μετρό Α.Ε. προτείνωντας τη μεταφορά των εξόδων του σταθμού από την πλατεία Εξαρχείων σε δύο νέες θέσεις στις διασταυρώσεις των οδών Στουρνάρη και Τρικούπη και Τοσίτσα και Τρικούπη με παράλληλη μετονομασία του σταθμού από ‘Εξάρχεια’ σε ‘Εξάρχεια – Μουσείο’, αναδεικνύοντας το σύμπλεγμα πολιτισμού του Μουσείου – Πολυτεχνείου.
Σκοπός των αλλαγών αυτών, σύμφωνα με την Ανάπλαση Αθήνας, ήταν να εξυπηρετηθούν καλύτερα το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, το Εθνικό Αρχαιολογικό και το Επιγραφικό Μουσείο και η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, αλλά και να διατηρηθεί αναλλοίωτη η «ιστορική πλατεία Εξαρχείων».
Η διοίκηση της Αττικό Μετρό φαίνεται πως έλαβε στα σοβαρά τις προτάσεις της Ανάπλασης, αφού ως τον επόμενο χειμώνα είχαν από κοινού καταλήξει σε 3 σενάρια σχετικά με τη χωροθέτηση του σταθμού στα Εξάρχεια και των εξόδων του:
Το πρώτο σενάριο αφορούσε τη μεταφορά του σταθμού, ώστε η μία από τις εισόδους – εξόδους του να βρίσκεται μεταξύ των οδών Στουρνάρη και Σπύρου Τρικούπη και η έτερη στις οδούς Τοσίτσα και Σπύρου Τρικούπη.
Με το δεύτερο σενάριο θα μετακινούταν ολόκληρος ο σταθμός στην οδό Μπουμπουλίνας, μεταξύ των οδών Τοσίτσα και Στουρνάρη. Εξαιτίας της αλλαγής αυτής θα μετακινούταν και ο προηγούμενος σταθμός “Αλεξάνδρας” προς στις παρυφές του Πεδίου του Άρεως.
Το τρίτο σενάριο αφορούσε την κατασκευή του σταθμού κάτω από την πλατεία Εξαρχείων αλλά χωροθέτηση των εξόδων-εισόδων εκτός της πλατείας, στις οδούς Στουρνάρη και Τοσίτσα. Η λύση αυτή προέβλεπε και την μετατροπή της οδού Τοσίτσα σε άξονα περιπάτου με κατάληξη στον λόφο του Στρέφη.
Προφανώς η οποιαδήποτε αλλαγή στον επίσημο σχέδιασμό της Αττικό Μετρό (ο οποίος προβλέπει κατασκευή του σταθμού αλλά και της εισόδου του ακριβώς στην πλατεία Εξαρχείων), θα έφερνε επιπλέον καθυστέρηση στο έργο αλλά και τον προύπολογισμό του λόγω της ανάγκης πρόσθετων μελετών.
Οι σταθμοί που «εκδιώχθηκαν» στο παρελθόν
Μπορεί σήμερα οι περισσότεροι δήμαρχοι της Αττικής να ζητούν εναγωνίως την κατασκευή επεκτάσεων του Μετρό ώστε να εξυπηρετείται η περιοχή τους, τα πράγματα ωστόσο ήταν κάπως διαφορετικά πριν από μία εικοσαετία.
Τότε, πολλές τοπικές κοινωνίες, μην έχοντας την εμπειρία λειτουργούντων σταθμών του Μετρό, αντιμετώπιζαν την κατασκευή σταθμών ως πηγή ταλαιπωρίας, αύξησης της κίνησης στους δρόμους και οικονομικής κατάρευσης για τα καταστήματα κοντά σε αυτούς.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο δήμος της Αγίας Παρασκευής ο οποίος -με την υποστήριξη του τοπικού εμπορικού συλλόγου αλλά και της Εκκλησίας- τάχθηκε κατά της κατασκευής σταθμού του Μετρό στην κεντρική πλατεία της περιοχής όπως σχεδίαζε η Αττικό Μετρό.
Τελικά, ο σταθμός που άνοιξε με καθυστέρηση ετών (και αφού είχε αλλάξει πρώτα η όδευση της γραμμής από την Αγία Παρασκευή) «εξορίστηκε» σε αραιοκατοικιμένη περιοχή ένα χιλιόμετρο μακριά και εντός των ορίων του δήμου Χαλανδρίου, αν και κράτησε το όνομα «Αγία Παρασκευή». Το 2018 ο τότε δήμαρχος ζήτησε την κατασκευή σταθμού του Μετρό στην πλατεία, κάτι που είναι πλέον πολύ δύσκολο, αν και η διοίκηση της Αττικό Μετρό άφησε ένα ανοικτό παράθυρο για την εξέταση του αιτήματος.
Χαρακτηριστική είναι και η περίπτωση του κάποτε υπό σχεδιασμό τερματικού σταθμού της γραμμής 3 στον Πειραιά, στην Ευαγγελίστρια, ο οποίος το 2007 καταργήθηκε μετά από σφοδρές αντιδράσεις της Μητρόπολης Πειραιά. Σύμφωνα με το σχεδιασμό, ο σταθμός θα κατασκευάζονταν επί της Γρηγορίου Λαμπράκη στο ύψος της ομώνυμης εκκλησίας και του γηροκομείου Πειραιά, κάτι που σύμφωνα με τον Μητροπολίτη θα δημιουργούσε μεγάλη αναστάτωση στους τροφίμους του. Ρόλο πάντως σίγουρα έπαιξε και το γεγονός ότι θα έπρεπε να γίνει απαλλοτρίωση έκτασης που ανήκει στη Μητρόπολη προκειμένου να αναπτυχθεί το εργοτάξιο. Έτσι πάντως, ο Πειραιάς έχασε ένα σταθμό Μετρό που θα εξυπηρετούσε πολλές χιλιάδες επιβατών σε καθημερινή βάση.
Οι καταργήσεις σταθμών μετά από αντιδράσεις τοπικών αρχόντων συνεχίζονται όμως μέχρι και τις μέρες μας. Το 2017, η Αττικό Μετρό αποφάσισε να καταργήσει το σχεδιαζόμενο σταθμό ‘Νήαρ Ηστ’ της γραμμής 4 του Μετρό ο οποίος θα κατασκευαζόταν στην Καισαριανή, δίπλα από το ομώνυμο γήπεδο, έπειτα από αντιδράσεις της δημοτικής αρχής που υποστήριζε πως θα προκληθεί κυκλοφοριακή επιβάρυνση και θα χαθούν θέσεις στάθμευσης κατά τη διάρκεια της κατασκευής.
Κατά συνέπεια, η Καισαριανή έχασε ένα σταθμό Μετρό από το κέντρο της πόλης αλλά τουλάχιστον αποφασίστηκε η αντικατάστασή του με το σταθμό ‘Πανεπιστημιούπολη’ ο οποίος θα εξυπηρετεί την Πανεπιστημιούπολη Ζωγράφου (ή τουλάχιστον μέρος αυτής).
Σε κάθε περίπτωση στις μέρες μας, τα αιτήματα για νέους σταθμούς και επεκτάσεις του Μετρό υπερτερούν αυτών για μετακινήσεις ή καταργήσεις σταθμών αφού έχει γίνει κατανοητό στους περισσότερους πως η λειτουργία σταθμών ευνοεί την ανάπτυξη της κάθε περιοχής και διευκολύνει κατοίκους και επαγγελματίες.
