Τον τελευταίο καιρό έχει ξεκινήσει μία συζήτηση γύρω από την κατασκευή του σταθμού της γραμμής 4 του Μετρό στα Εξάρχεια και τις αντιδράσεις που φαίνεται να υπάρχουν από μερίδα κατοίκων της περιοχής και μη. Διαβάζουμε ρεπορτάζ σχετικά με τα επιχειρήματα όσων αντιτίθενται στην κατασκευή του σταθμού κάτω από τη σημερινή πλατεία Εξαρχείων και άρθρα γνώμης όσων υποστηρίζουν πως ο σταθμός θα «επανενώσει» τα Εξάρχεια με την πόλη, προφανώς από οπαδούς της θεωρίας ότι η συγκεκριμένη γειτονιά αποτελεί κάποιο ανεξάρτητο κράτος.
Βέβαια η αντίθεση «κατοίκων», «ομάδων πολιτών» και «συλλογικοτήτων» και άλλων NIMBYs με την κατασκευή σταθμών Μετρό ανά περιοχές ή οποιοδήποτε ακόμα έργου υποδομής δεν είναι καινούρια ιστορία, έχουμε εξάλλου αναφερθεί σε παρόμοιες περιπτώσεις στο παρελθόν όπου οι φωνές αυτές ακούστηκαν από την τότε εξουσία.
Θέλουμε να πιστεύουμε ότι σήμερα η κοινωνία είναι περισσότερο ώριμη να αντιληφθεί τη σημασία που έχει για την πόλη και τους πολίτες η επέκταση ενός μέσου σταθερής τροχιάς σε νέες γειτονιές. Η κριτική για την όδευση μίας νέας γραμμής ή την θέση σταθμών είναι βεβαίως θεμιτή, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι εν τέλει όλα αυτά αποτελούν αποτελέσματα μελετών από ειδικούς και όχι αποφάσεις που λαμβάνονται με ιδεολογικά κριτήρια, όσο κι αν στο παρελθόν έχουν ασκηθεί πολιτικές πιέσεις για την προώθηση συγκεκριμένων έργων έναντι άλλων.
Ιδιαίτερα όσον αφορά το Μετρό της Αθήνας, είναι δεδομένο ότι οι γραμμές του έχουν ως στόχο την μετακίνηση πολιτών από το κέντρο προς τα προάστια και αντίστροφα, και γι’ αυτό το κεντρικό σημείο της κάθε γραμμής διέρχεται από το κέντρο της πόλης. Οι θέσεις των σταθμών έχουν σκοπό να εξυπηρετήσουν περιοχές ενδιαφέροντος, ενώ όσο πιο μεγάλη είναι η πυκνότητα του πληθυσμού, τόσο μικρότερη πρέπει να είναι και η απόσταση μεταξύ σταθμών. Αυτός ήταν άλλωστε ένας από τους λόγους που αποφασίστηκε η κατασκευή και δεύτερου σταθμού στην Κυψέλη.
Ιδιαίτερα στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας, πέρα από τους σταθμούς της γραμμής 4 σε Εξάρχεια και Κολωνάκι (οι σταθμοί Ακαδημία και Ευαγγελισμός θα αποτελούν ουσιαστικά επεκτάσεις σταθμών που λειτουργούν ήδη) είναι απίθανο πως θα δούμε κατασκευή επιπλέον σταθμών στο μέλλον (με μοναδική εξαίρεση ίσως κάποιο μελλοντικό σταθμό επί της πλατείας Κουμουνδούρου) και με τις (πολύ) μελλοντικές επεκτάσεις του Μετρό είτε να χρησιμοποιούν τμήματα του δικτύου που λειτουργούν ήδη, είτε να έχουν ανταπόκριση με αυτό στις παρυφές του ιστορικού κέντρου της Αθήνας.
Όσον αφορά τη θέση των σταθμών εντός αστικών περιοχών, πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι πρώτη επιλογή πρέπει να είναι κεντρικά σημεία δήμων ή γειτονιών (π.χ. κεντρική πλατεία) αντί για περιφερειακά που θα αναγκάζουν τους πολίτες να αναζητούν άλλα μέσα ή να χρησιμοποιούν το Ι.Χ. για να φτάσουν στον προορισμό τους. Έτσι, η επιλογή της πλατείας Εξαρχείων και της πλατείας Κολωνακίου (όπως και του σταθμού επί της λεωφόρου Αλεξάνδρας, δίπλα στο Πεδίον του Άρεος) για τη δημιουργία νέων σταθμών είναι ιδανικές τοποθεσίες για την ολοκλήρωση της κάλυψης του κέντρου της Αθήνας από το δίκτυο του Μετρό.
Οι επιπτώσεις στην πόλη κατά τη διάρκεια των έργων του Μετρό είναι γνωστές και δυσάρεστες αλλά σε κάθε περίπτωση προσωρινές. Η μέχρι σήμερα εμπειρία έχει δείξει πως υπάρχει η δυνατότητα αποκατάστασης της επιφάνειας του κάθε σταθμού και μετατροπή τους σε χώρους με πράσινο που είναι ελκυστικοί για άτομα όλων των ηλικιών.
Ιδιαίτερα σημαντικός στην περίπτωση της γραμμής 4 είναι ο σχεδιασμός της Αττικό Μετρό που προβλέπει ανάπτυξη εργοταξίων μόνο για όσο καιρό είναι απαραίτητο, με τους δημόσιους χώρους να αποκλείονται για μικρότερο διάστημα από όσο διαρκεί η κατασκευή του συνόλου του έργου. Το πώς θα λειτουργήσει αυτό, μένει να το δούμε στην πράξη.
Θέλουμε να ελπίζουμε ότι οι εποχές που το Μετρό αντιμετωπίζονταν από μερίδα της κοινωνίας ως «το θηρίο που έρχεται να αλώσει» τις γειτονιές της Αθήνας ανήκουν στο παρελθόν. Η πλειοψηφία του κόσμου αντιλαμβάνεται πως ένας κύριος τρόπος να γίνει πιο βιώσιμη και πιο πράσινη αυτή η πόλη είναι μέσω της επένδυσης στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, που περιλαμβάνει και την επέκταση των μέσων σταθερής τροχιάς σε περισσότερες περιοχές. Κερδισμένοι θα βγουν και οι κάτοικοι των περιοχών αυτών αλλά και όλης της Αθήνας γενικότερα.
