Δεν θα ήταν υπερβολικό να λέγαμε ότι οι κάτοικοι του δεύτερου και τρίτου σε μέγεθος λιμανιών της Αττικής, δηλαδή της Ραφήνας και του Λαυρίου περιμένουν το τρένο εδώ και περίπου 20 χρόνια. Πλέον, αν και το ακριβές χρονοδιάγραμμα των έργων μένει να αποσαφηνιστεί, τα έργα των επεκτάσεων του Προαστιακού λαμβάνουν επιτέλους θέση στην αφετηρία.
Πριν από λίγες μέρες η ΕΡΓΟΣΕ προχώρησε στη δέσμευση πιστώσεων ώστε στη συνέχεια να ξεκινήσουν οι διαγωνισμοί για τα επόμενα μεγάλα σιδηροδρομικά έργα συνολικού προϋπολογισμού άνω των 4 δις ευρώ μέσω της διαδικασίας του ανταγωνιστικού διαλόγου. Σε αυτά περιλαμβάνονται και η κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής από το Κορωπί ως το Λιμάνι του Λαυρίου (προϋπολογισμού 484.840.000 ευρώ με ΦΠΑ) και η κατασκευή νέας σιδηροδρομικής γραμμής για την προαστιακή σύνδεση της Ραφήνας (προϋπολογισμού 383.160.000 ευρώ με ΦΠΑ).
Για να φτάσουμε όμως μέχρι εδώ, ακολουθήθηκε μία μακριά διαδρομή. Οι πρώτες μελέτες για την έλευση του σιδηρόδρομου στο Λαύριο (για πρώτη φορά μετά την κατάργηση της γραμμής Άγιοι Ανάργυροι – Λαύριο του Λαυριακού σιδηρόδρομου, στις αρχές της δεκαετίας του ’60) ανατέθηκαν το 2006 και ολοκληρώθηκαν με μεγάλη καθυστέρηση εξαιτίας πολλών διαφωνιών για την τελική όδευση της γραμμής. Σύμφωνα με την μελέτη, η νέα γραμμή μήκους 31 χλμ. προβλέπεται να διαθέτει δύο σιδηροδρομικούς σταθμούς (στο Μαρκόπουλο και στο Λιμάνι του Λαυρίου) και 7 στάσεις (Καλύβια, Κουβαρά, Κερατέα, Αμφιτρόπη, Περιγιάλι Θορικό, Εκπαιδευτικό Κέντρο Λαυρίου). Η ανώτατη ταχύτητα της γραμμής θα είναι τα 120 χλμ/ώρα, προκειμένου να είναι δυνατό να διαθέτει ισόπεδες διαβάσεις (αντίθετα με το τμήμα Αεροδρόμιο – Κιάτο) προκειμένου να μην αυξηθεί κατά πολύ ο προϋπολογισμός του έργου.
Όσον αφορά την επέκταση προς Ραφήνα, έχουν ήδη πραγματοποιηθεί κάποιες μελέτες με χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Εξετάστηκαν δύο κύριες εναλλακτικές διαδρομές, μία μέσω του κόμβου της Αττικής Οδού στα Γλυκά Νερά και της περιφερειακής Υμηττού με συνολικό μήκος περίπου 17 χιλιομέτρων (η οποία προκρίνονταν επί των ημερών της προηγούμενης κυβέρνησης) και μία μικρότερου μήκους από το Αεροδρόμιο προς το λιμάνι της Ραφήνας (η οποία φέρεται να προκρίνεται τώρα, αν και προφανώς η τελική όδευση να οριστικοποιηθεί μέσω του ανταγωνιστικού διαλόγου).
Το μεγάλο εμπόδιο όμως για την προώθηση των έργων ήταν η εξασφάλιση χρηματοδότησης. Το 2014, ο τότε υπουργός Υποδομών Μιχάλης Χρυσοχοΐδης δήλωνε ότι αν το έργο της επέκτασης προς Λαύριο ενταχθεί σε κάποιο κοινοτικό πρόγραμμα, είναι δυνατή η ολοκλήρωσή του ως το 2020. Προσπάθειες για ένταξη της επέκτασης προς το Λαύριο αλλά και προς τη Ραφήνα σε κάποιο χρηματοδοτικό πρόγραμμα έκανε και ο υπουργός Χρήστος Σπίρτζης χωρίς όμως θετικό αποτέλεσμα. Τότε, ένα από τα σενάρια που κυκλοφόρησε για τις δύο επεκτάσεις ήταν να ενταχθούν στην επόμενη σύμβαση παραχώρησης της Αττικής Οδού για την περίοδο από το 2024.
Και φτάνουμε στη σημερινή κυβέρνηση η οποία πριν από ένα περίπου χρόνο ανακοίνωση της πρόθεσή της να προωθήσει τις δύο αυτές επεκτάσεις μέσω του ανταγωνιστικού διαλόγου. Με τη μέθοδο αυτή, η χρήση της οποίας είναι αυξανόμενη τα τελευταία χρόνια, οι ενδιαφερόμενοι για ένα έργο καλούνται σε διάλογο με τον φορέα κατασκευής του (στη συγκεκριμένη περίπτωση την ΕΡΓΟΣΕ) προκειμένου να βρεθούν μία ή περισσότερες λύσεις, βάσει των οποίων οι υποψήφιοι που επελέγησαν καλούνται να υποβάλλουν προσφορά. Οι μελλοντικοί δηλαδή κατασκευαστές του έργου έχουν πλέον ανάμειξη και στο σχεδιασμό του.
Αν και θεωρητικά η χρήση του ανταγωνιστικού διαλόγου επισπεύδει τη διαδικασία ωρίμανσης των έργων και οδηγεί σε καινοτόμες λύσεις, με τη μέχρι σήμερα εμπειρία έχει αποδειχθεί ότι οι διαδικασίες τείνουν να είναι μακρόσυρτες, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το έργο της ζεύξης Περάματος – Σαλαμίνας, όπου ο ανταγωνιστικός διάλογος βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και μία πενταετία.
Σε κάθε περίπτωση, τα δύο σημαντικά έργα που θα επωφελήσουν τόσο τους κατοίκους των περιοχών αυτών όσο και τα λιμάνια του Λαυρίου και της Ραφήνας βρίσκονται σε τροχιά υλοποίησης μετά από πολλά χρόνια αναμονής.
