Τον ερχόμενο Φεβρουάριο συμπληρώνονται 5 χρόνια από την ημέρα που τέθηκαν σε εφαρμογή τα απευθείας δρομολόγια του Προαστιακού από το Αεροδρόμιο της Αθήνας ως το λιμάνι του Πειραιά με ηλεκτροκίνητους συρμούς.
Έκτοτε, η εδώ και 5 χρόνια ιδιωτικοποιημένη Hellenic Train (πρώην ΤΡΑΙΝΟΣΕ) κατάφερε να υποβαθμίσει τα δρομολόγια αυτά, μένοντας πίσω στον «ανταγωνισμό» με τα αντίστοιχα δρομολόγια του Μετρό. Αν και η λογική έλεγε ότι η ιταλική εταιρεία θα επέλεγε να επενδύσει στην ενίσχυση της επιβατικής κίνησης στον σχετικά δημοφιλή (συγκριτικά με άλλα σιδηροδρομικά δρομολόγια της χώρας) Προαστιακό της Αθήνας, τόσο μέσω βελτίωσης των υπηρεσιών όσο και προώθησής τους, μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει κάποια ενέργεια προς την κατεύθυνση αυτή.
Ενδεικτικά είναι τα δεδομένα του ΟΣΕ για την επιβατική κίνηση του σταθμού του Αεροδρομίου της Αθήνας. Τον Ιούλιο του 2022, στην κορύφωση της τουριστικής περιόδου, το σταθμό χρησιμοποίησαν 262.602 επιβάτες του Μετρό και 77.064 επιβάτες του Προαστιακού. Τον Αύγουστο, 267.630 επιβάτες διακινήθηκαν μέσω του Μετρό και 80.392 επιβάτες μέσω του Προαστιακού. Πάνω δηλαδή από 3 στους 4 επιβάτες που χρησιμοποίησαν το σταθμό επέλεξαν το Μετρό αντί του Προαστιακού. Πρόκειται για την περίοδο που η Hellenic Train προχωρούσε καθημερινά σε αναστολή δρομολογίων και αντικατάστασή τους με λεωφορεία, αφού συν τοις άλλοις αντιμετώπιζε και πρόβλημα έλλειψης προσωπικού.
Η παράδοση της επέκτασης του Μετρό στον Πειραιά, πρόκειται, σύμφωνα με όλες τις μέχρι τώρα προβλέψεις και ενδείξεις, να οδηγήσει στην περαιτέρω αύξηση των επιβατών του Μετρό από και προς το Αεροδρόμιο, μειώνοντας περαιτέρω το κομμάτι της πίτας που αναλογεί στον Προαστιακό. Ήδη, από τις πρώτες μέρες λειτουργίας της γραμμής 3 του Μετρό ως τον Πειραιά, στους σταθμούς του Μετρό ακούγονται ανακοινώσεις προς επιβάτες που θέλουν να μετακινηθούν προς το Αεροδρόμιο για μετάβαση στο σταθμό Δουκίσσης Πλακεντίας με οποιοδήποτε συρμό και μετεπιβίβαση από εκεί στα δρομολόγια του μέσου προς το Αεροδρόμιο (κατά ένα βαθμό, η αύξηση του συνωστισμού στα δρομολόγια του Μετρό προς Αεροδρόμιο οφείλεται και στη μείωσή τους, αφού πλέον πραγματοποιούνται ανά 36′ αντί για 30′).
Ακόμα και έτσι όμως, πολλοί περισσότεροι επιβάτες επιλέγουν το Μετρό από τον Προαστιακό. Μία πρώτη σημαντική διαφορά είναι ότι τα δρομολόγια του Προαστιακού προς τον Πειραιά δεν είναι πλέον απευθείας. Εδώ και πάνω από ένα χρόνο τα δρομολόγια πραγματοποιούνται μέσω μετεπιβίβασης σε ντιζελοκίνητους συρμούς στο σταθμό του Ρέντη λόγω προβλημάτων στην υποδομή. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει κάποιο χρονοδιάγραμμα για την αποκατάσταση του προβλήματος από τον ΟΣΕ ή την Hellenic Train.
Η ιταλική εταιρεία έχει αποδείξει τα τελευταία χρόνια πως δεν προτίθεται να συμβάλει στην βελτίωση των υπηρεσιών που προσφέρει μέσω επενδύσεων στις υποδομές, ακόμα και αν πρόκειται για αλλαγή μίας καμένης λάμπας σε σταθμό του Προαστιακού (βλ. ΤΡΑΙΝΟΣΕ: Ζητούμε από τον ΟΣΕ την βελτίωση των σταθμών του Προαστιακού αλλά δεν κάνουν τίποτα). Απεναντίας, σε σταθμούς του Προαστιακού έχουν αναρτηθεί ανακοινώσεις οι οποίες καλούν το επιβατικό κοινό να επικοινωνήσει απευθείας με τον κρατικό ΟΣΕ σε περίπτωση που παρατηρηθεί κάποια βλάβη. Χαρακτηριστική ήταν επίσης η προ ετών αιτίαση της εταιρείας πως δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τα συστήματα ηχητικών ανακοινώσεων στους σταθμούς καθώς αυτά ανήκουν στον ΟΣΕ (έκτοτε έχουν ξεκινήσει και πάλι να πραγματοποιούνται ηχητικές ανακοινώσεις σε σταθμούς, πλην όμως είναι σπάνιες).
Επιβαρυντική για την ενημέρωση του επιβατικού κοινού είναι και η μη λειτουργία του συστήματος τηλεματικής στον Προαστιακό εδώ και χρόνια. Σύμφωνα με την ιταλική εταιρεία, αναμένεται η δημιουργία νέου συστήματος τηλεματικής (φυσικά) από τον κρατικό ΟΣΕ, ενώ μέχρι τότε η εταιρεία θα βασίζεται στην εφαρμογή μηνυμάτων Telegram για την ενημέρωση των επιβατών σχετικά με καθυστερήσεις σε δρομολόγια (σύμφωνα με πολλά παράπονα από επιβάτες, οι ανακοινώσεις για προβλήματα σε δρομολόγια αναρτούνται συχνά με καθυστέρηση στην εφαρμογή).
Βεβαίως, η δημιουργία νέου συστήματος τηλεματικής δεν αποτελεί την πρώτη προτεραιότητα για τον ΟΣΕ (έχει αναφερθεί πως στόχος είναι η τηλεματική και το ηλεκτρονικό εισιτήριο να λειτουργήσουν το 2025), τη στιγμή που εκκρεμεί η αποκατάσταση ενός μεγάλου αριθμού προβλημάτων λόγω των οποίων εμφανίζονται συχνές βλάβες και δημιουργούνται συχνά καθυστερήσεις και ακυρώσεις δρομολογίων. Βασικό ζητούμενο είναι η προκήρυξη των διαγωνισμών ΣΔΙΤ για τη συντήρηση και ανάταξη του δικτύου σε όλη την Ελλάδα, στους οποίους δυστυχώς δεν δίνεται η απαραίτητη προτεραιότητα, με την κυβέρνηση να επιλέγει αντίθετα την προκήρυξη νέων μεγάλων σιδηροδρομικών έργων.
Συγκεκριμένα, πρόκειται να πραγματοποιηθούν διαγωνισμοί για τρεις ΣΔΙΤ: μία για το δίκτυο της Μακεδονίας (στον αέρα ως το τέλος του 2022, σύμφωνα με τον ΟΣΕ), στη συνέχεια μία για τη γραμμή Αεροδρόμιο – Κιάτο του Προαστιακού της Αθήνας και, τέλος, μία για τον κύριο σιδηροδρομικό άξονα Πειραιάς – Θεσσαλονίκη – Ειδωμένη – Προμαχώνας. Το 2021 είχε αναφερθεί πως στόχος είναι να υπάρχουν ανάδοχοι και για τις τρεις συμβάσεις μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2023, χρονοδιάγραμμα που προφανώς δεν πρόκειται να τηρηθεί. Σε κάθε περίπτωση, δύσκολα θα βγει αληθινή η πρόβλεψη του επικεφαλής του ΟΣΕ πως «ο ελληνικός σιδηρόδρομος θα έχει μία διαφορετική εικόνα το 2023».
Υπό αυτές τις συνθήκες μπορεί κανείς να υποπτευθεί για ποιο λόγο η Hellenic Train δεν έχει προχωρήσει ακόμα σε κάποια προώθηση των υπηρεσιών του Προαστιακού της Αθήνας αλλά διατηρεί μία πιο παθητική στάση διαχείρισης της πραγματικότητας. Ακόμα και έτσι, εξακολουθεί να υπάρχει η απορία για το αν η ιδιωτική εταιρεία θα μπορούσε να συμβάλει πιο αποτελεσματικά στην βελτίωση της κατάστασης π.χ. μέσω της δρομολόγησης τρένων από το εξωτερικό (μέχρι να αγοράσει νέα το ελληνικό δημόσιο), ή φθηνών αισθητικών επεμβάσεων σε σταθμούς του Προαστιακού, βελτίωσης της ενημέρωσης του επιβατικού κοινού ή, σε τελική ανάλυση, μέσω μεγαλύτερης πίεσης στο ελληνικό δημόσιο για την τήρηση των δεσμεύσεών του.
Το χειρότερο ίσως είναι πως δεν υπάρχει μέχρι στιγμής ούτε καποιο απτό χρονοδιάγραμμα για την βελτίωση της κατάστασης, αλλά ούτε και κάποια ένδειξη για το ποια θα είναι η πραγματικότητα που θέλει η Hellenic Train μελλοντικά για τον Προαστιακό της Αθήνας και τον ελληνικό σιδηρόδρομο γενικότερα, πέρα από κάποιες γενικόλογες εξαγγελίες (καλύτερη εξυπηρέτηση, χρήση νέων τεχνολογιών κ.ά.)
Κάπως έτσι, μάλλον δικαιολογείται η μη προτίμηση του Προαστιακού της Αθήνας από το επιβατικό κοινό για τις μετακινήσεις του. Με την αξιοπιστία του να έχει μειωθεί και τα προγραμματισμένα δρομολόγια να μην έχουν βελτιωθεί από την ιδιωτικοποίηση της Hellenic Train και μετά, ο Προαστιακός συνεχίζει να αποτελεί απλά μία λύση ανάγκης για επιβάτες που δεν έχουν άλλη εναλλακτική.
Αλέξανδρος Λιάρος – athenstransport.com
