Δωρεάν είναι από αυτό τον μήνα οι μετακινήσεις στο Σταβάνγκερ, την τέταρτη μεγαλύτερη πόλη της Νορβηγίας, γνωστό και ως «πετρελαϊκή πρωτεύουσα» της Σκανδιναβικής χώρας. Από της 3 Ιουλίου, οι 320.000 κάτοικοι της πόλεις μπορούν να μετακινούνται με τη χρήση δωρεάν ηλεκτρονικών εισιτηρίων τα οποία εκδίδουν με τη χρήση εφαρμογής από το κινητό τους.
Ακόμα και πριν την έναρξη του μέτρου, 40.000 πολίτες είχαν ήδη δημιουργήσει λογαριασμό στην εφαρμογή προκειμένου να προμηθευτούν δωρεάν εισιτήρια για λεωφορεία, τρένα αλλά και πλοία που πραγματοποιούν τοπικά δρομολόγια στην ευρύτερη νησιωτική περιοχή. Η κανονική τιμή του εισιτηρίου για το λεωφορείο ή το τρένο κοστίζει 42 κορόνες (3,60 ευρώ) για μία ώρα διαδρομής.
Το Σταβάνγκερ βεβαίως δεν είναι η πρώτη ευρωπαϊκή πόλη που προσφέρει δωρεάν μετακινήσεις, ωστόσο η επιλογή της συγκεκριμένης πόλης είναι αξιοσημείωτη. Ενώ για χρόνια αποτέλεσε την καρδιά της νορβηγικής βιομηχανίας πετρελαίου και φυσικού αερίου, το Σταβάνγκερ προσπαθεί τώρα να μεταμορφωθεί σε «ενεργειακή πρωτεύουσα» της χώρας, κάνοντας στροφή προς την ανανεώσιμη ενέργεια, με ανεμογεννήτριες να παίρνουν τη θέση των εξεδρών εξόρυξης υδρογονανθράκων. Οι δωρεάν συγκοινωνίες αποτελούν μέρος αυτής της προσπάθειας της πόλης, με στόχο τελικά το 70% των μετακινήσεων να πραγματοποιούνται με Μέσα Μαζικής Μεταφοράς.
Προς το παρόν, το μέτρο των δωρεάν μετακινήσεων βρίσκεται σε πιλοτική φάση, με τη δημοτική αρχή να έχει διαθέσει επιχορήγηση ύψους 17 περίπου εκατομμυρίων ευρώ για περίοδο ενός έτους. Εφόσον το πρόγραμμα κριθεί επιτυχές, η πόλη προτίθεται να διαθέσει επιπλέον πόρους. Προς το παρόν πάντως, οι πολίτες καλούνται να κατεβάζουν ένα-ένα τα δωρεάν εισιτήρια, ενώ για την εγγραφή απαιτείται να δώσουν τραπεζικό λογαριασμό και να αποδείξουν πως είναι δημότες. Η αντιπολίτευση της κεντροαριστερής δημοτικής αρχής υποστηρίζει πάντως ότι το ποσό που διαθέτει ο δήμος για τις δωρεάν μετακινήσεις θα ήταν προτιμότερο να χρησιμοποιηθεί για την βελτίωση και επέκταση των υπηρεσιών.
Το Σταβάνγκερ είναι η τελευταία από μία σειρά πόλεων, ακόμα και χωρών, που έχουν θεσπίσει τις δωρεάν μετακινήσεις με λεωφορεία, τρένα και τραμ. Η πρωτεύουσα της Εσθονίας, Ταλίν, διανύει αισίως το 10ο έτος δωρεάν αστικών συγκοινωνιών για τους κατοίκους, μια πολιτική που έκτοτε επεκτάθηκε σε ολόκληρη τη χώρα. Η γαλλική πόλη της Δουνκέρκης ακολούθησε το παράδειγμά της το 2014, ενώ το Δουκάτο του Λουξεμβούργου έγινε η πρώτη χώρα που κατάργησε τα εισιτήρια -για όλους, όχι μόνο για τους ντόπιους- σε ολόκληρη την επικράτεια το 2020. Η Μάλτα ήταν η δεύτερη χώρα με δωρεάν μετακινήσεις με τα λεωφορεία από το 2022.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, κύριος στόχος των πολιτικών αυτών είναι ο περιορισμός της χρήσης του αυτοκινήτου, ωστόσο τα δεδομένα συχνά δείχνουν ότι ενώ οι δωρεάν μετακινήσεις οδηγούν σε αύξηση της χρήσης των μέσων από όσους τα χρησιμοποιούν ήδη, οι οδηγοί Ι.Χ. παραμένουν δυστακτικοί. Πρόσφατο παράδειγμα το Λουξεμβούργο όπου οι δωρεάν συγκοινωνίες δεν περιόρισαν καθόλου το μποτιλιάρισμα τους δρόμους τις ώρες αιχμής. Από την άλλη μεριά, οι μετακινήσεις χωρίς εισιτήριο μπορούν να αποτελέσουν ένα μέτρο για την ενίσχυση των φτωχότερων εισοδημάτων, ακόμα και σε μία πλούσια χώρα όπως η Νορβηγία που αντιμετωπίζει κρίση του κόστους ζωής.
Πηγή: bloomberg.com, επιμέλεια: Αλέξανδρος Λιάρος
athenstransport.com
