Η αύξηση της χρήσης των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς έχει συνδεθεί τα τελευταία χρόνια με την προσπάθεια για μείωση των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης και η μείωση του κόστους χρήσης των μέσων αποτελεί συχνά την πρώτη ιδέα των κυβερνήσεων για να επιτευχθεί ο σκοπός αυτός. Το αν αυτό όμως λειτουργεί στην πράξη, δεν έχει επιβεβαιωθεί.
Ο όρος «κλιματικό εισιτήριο» ακούγεται παντού στην Ευρώπη την τελευταία διετία. Από το δημοφιλές Deutschlandticket της Γερμανίας, μέχρι το Klimaticket της Αυστρίας, οι πολιτικοί προωθούν τη δημιουργία ενιαίων εισιτηρίων χαμηλότερου κόστους. Την ίδια στιγμή όμως δεν καταβάλλουν ανάλογη προσπάθεια για να λύσουν άλλα εξίσου σημαντικά προβλήματα όπως τη δύσκολη πρόσβαση, το συνωστισμό και τα αραιά δρομολόγια των μέσων.
Ο τομέας των μεταφορών εκπέμπει το ένα τέταρτο των αερίων του θερμοκηπίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και καταναλώνει το 70% του πετρελαίου, επομένως η μείωση των μετακινήσεων Ι.Χ. και αεροπλάνα είναι ένας αυτονόητος στόχος. Πώς όμως θα πειστούν οι πολίτες να στραφούν σε πιο πράσινα μέσα;
Πού βρίσκονται οι φθηνές συγκοινωνίες;
Πριν από λίγους μήνες, έρευνα της Greenpeace κατέταξε τις ευρωπαϊκές χώρες ανάλογα με την απλότητα των συστημάτων κομίστρου στις μεταφορές, την τιμή των εισιτηρίων μεγάλης χρονικής διάρκειας, τις εκπτώσεις προς ομάδες πολιτών και τον ΦΠΑ. Οι χώρες με τα πιο προσιτά εισιτήρια ήταν το Λουξεμβούργο, η Μάλτα, η Αυστρία, η Γερμανία, η Κύπρος και η Ισπανία, ενώ στην κορυφή της λίστας των πόλεων βρέθηκε το Ταλίν της Εσθονίας, το Λουξεμβούργο και η Βαλέτα της Μάλτας.
Στον αντίποδα, τα πιο «απρόσιτα» εισιτήρια είχαν η Ελλάδα, η Κροατία και η Βουλγαρία, με την τελευταία χώρα χειρότερη όλων. Όσον αφορά τις μεμονωμένες πόλεις, απρόσιτα κρίθηκαν τα εισιτήρια στο Άμστερνταμ, το Λονδίνο (τα πιο ακριβά) και το Δουβλίνο. Φθηνά, κρίθηκαν τα εισιτήρια σε Πράγα, Μπρατισλάβα, Ρώμη και Βιέννη όπου κανείς μπορεί να μετακινηθεί ξοδεύοντας ως 0,85 ευρώ ανά μέρα.
Πόσο αποτελεσματικά είναι τα κλιματικά εισιτήρια;
Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της Greenpeace, κλιματικά εισιτήρια θεωρούνται τα εισιτήρια δημόσιων συγκοινωνιών που ισχύουν για όλα ή τα περισσότερα μέσα, για μια ορισμένη περίοδο. Τα εισιτήρια αυτά έχουν μέχρι στιγμής κυκλοφορήσει σε τρεις χώρες, την Αυστρία, την Ουγγαρία και τη Γερμανία και έχουν ισχύ σε όλη την επικράτειά τους.
Το μόνο από αυτά που ταιριάζει απόλυτα με τον ορισμό της Greenpeace είναι αυτό της Αυστρίας, αφού μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλες τις πόλεις και όλα τα μέσα της χώρας χωρίς εξαιρέσεις.
Η οργάνωση ζητά από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες που τα τελευταία χρόνια δεν έχουν προχωρήσει σε μείωση των τιμών των εισιτηρίων να καταφύγουν στην έκδοση κλιματικών εισιτηρίων, και όσες το έχουν ήδη κάνει να τα βελτιώσουν. Ακόμα και στην Αυστρία, που αποτελεί το καλύτερο παράδειγμα, το κλιματικό εισιτήριο κρίνεται ακριβό, σύμφωνα με την Greenpeace, ενώ άρθρα αναφέρουν πως δεν έχει οδηγήσει σε κάποια σημαντική μείωση της χρήσης των ΙΧ.
Το εισιτήριο της Γερμανίας είναι φθηνότερο, ωστόσο έχουν γραφτεί πολλά σχετικά με τη μη αποτελεσματικότητά του. Σύμφωνα με ένα πρόσφατο δελτίο της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος, η συμβολή του Deutschlandticket στον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου θα είναι πολύ μικρότερη από την αναμενόμενη. Η πρόβλεψη του Υπουργείου Μεταφορών για μείωση κατά 22,6 εκατ. τόνους ως το 2030 θεωρείται υπερεκτιμημένη και πλέον η μείωση αναμένεται να φτάσεις τους 4,2 εκατ. τόνους.
Ποιο είναι λοιπόν το κυριότερο πρόβλημα με το εισιτήριο των 49 ευρώ; Σαφώς οι υποδομές. Η αύξηση των επιβατών χωρίς παράλληλη αύξηση των δρομολογίων οδηγεί σε χειρότερες συνθήκες μετακίνησης άρα και μεγαλύτερη πιθανότητα οι επιβάτες να επιστρέψουν στο ΙΧ τους. Την ίδια στιγμή, 83 εκατ. Γερμανοί δεν εξυπηρετούνται από τακτικά δρομολόγια Μέσων Μαζικής Μεταφοράς. Τα 27 εκατ. από αυτούς κατοικούν σε περιοχές από όπου δεν διέρχονται καν λεωφορεία ή τρένα.
Για να αυξηθεί λοιπόν η χρήση των μέσων κρίνεται απαραίτητο να βελτιωθούν οι συγκοινωνίες.
Είναι λύση οι δωρεάν συγκοινωνίες;
«Δεν υποστηρίζουμε ρητά τις δωρεάν συγκοινωνίες» αναφέρει ο Herwig Schuster, ειδικός της Greenpeace για τις μεταφορές. «Ζητούμε φθηνές μεταφορές αλλά όχι απαραίτητα δωρεάν. Μπορούν βέβαια να είναι δωρεάν στο Λουξεμβούργο που είναι μια πλούσια χώρα.»
Το Ταλίν ήταν μία από τις πρώτες πόλεις με δωρεάν συγκοινωνίες από το 2013, κάτι το οποίο οδήγησε σε αύξηση των επιβατών κατά μόλις 1,2%, ενώ το Λουξεμβούργο είναι η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα με δωρεάν μετακίνηση σε όλη την επικράτεια, τόσο για μόνιμους κατοίκους όσο και για επισκέπτες, κάτι που όμως δεν οδήγησε στην απεξάρτηση των κατοίκων από το αυτοκίνητο.
Σύμφωνα με την Greenpeace το αίτιο είναι ότι 200.000 εργαζόμενοι κατοικούν μόνιμα στη Γερμανία ή το Βέλγιο και μπαίνουν καθημερινά στο Λουξεμβούργο με το αυτοκίνητο για να εργαστούν. Για αυτούς, οι δωρεάν μετακινήσεις δεν είναι ιδιαίτερα βολικές.
Ο Herald Ruijters, διευθυντής του DG Move, του οργάνου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις μεταφορές διευκρινίζει πως οι συγκοινωνίες δεν είναι ποτέ πραγματικά “δωρεάν”, απλά το κόστος τους καλύπτεται με διαφορετικό τρόπο. Έτσι, το κόστος συχνά επιβαρύνει τόσο τον κρατικό προϋπολογισμό όσο και τους πολίτες μέσω της φορολογίας. Το αποτέλεσμα είναι να απομένουν λιγότεροι πόροι για τις υποδομές και τις επενδύσεις για επεκτάσεις δικτύων.
«Δεν το θεωρώ καλή λύση. Δεν υπάρχει δωρεάν γεύμα», προσθέτει ο Ruijters.
Πώς θα αυξηθούν οι επιβάτες των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς;
Σύμφωνα με την Greenpeace, το κλειδί για τη στροφή των επιβατών από τα ΙΧ στα λεωφορεία και τα τρένα είναι η μείωση του κόστους και συγκεκριμένα σε σημείο που αυτό να είναι μικρότερο από τη χρήση των αυτοκινήτων. Ο στόχος είναι το ποσό αυτό να μην ξεπερνά το 1 ευρώ τη μέρα.
Για την εξισορρόπηση του κόστους προτείνονται μέτρα όπως η διακοπή επιδοτήσεων για ορυκτά καύσιμα και η εισαγωγή νέων φόρων στα αεροπορικά εισιτήρια και τα αφορολόγητα σήμερα αεροπορικά καύσιμα.
Εξίσου σημαντικό σύμφωνα με την Greenpeace για την προσέλκυση περισσότερων επιβατών είναι η απλοποίηση των συστημάτων κομίστρου στις αστικές συγκοινωνίες με τη χρήση ενιαίων συστημάτων σε διάφορες πόλεις, ακόμα και ένα σύστημα για ολόκληρη τη χώρα, όπως συμβαίνει στην Ολλανδία, αντί για διαφορετικό εισιτήριο σε κάθε μέσο, όπως στη Βουλγαρία.
Ο συνδυασμός χαμηλού κόστους, καλών υποδομών και ενός απλού συστήματος έκδοσης εισιτηρίων θα μπορούσε να είναι ο καλύτερος τρόπος για να ενθαρρυνθούν περισσότερους ανθρώπους να χρησιμοποιούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς.
Πηγή: euronews.com, επιμέλεια: Αλέξανδρος Λιάρος
athenstransport.com
