Ολοένα και περισσότερες αμερικανικές πόλεις αποφασίζουν τα τελευταία χρόνια να καταργήσουν τα εισιτήρια στα αστικά λεωφορεία. Μετά το Κάνσας Σίτι; το Ράλεϊ, το Ρίτσμοντ; την Ολύμπια; το Τουσόν την Αλεξάνδρεια της Βιρτζίνια, ακολουθούν το Ντένβερ όπου οι μετακινήσεις είναι δωρεάν αυτό το καλοκαίρι, η Βοστώνη όπου πιλοτικά τρία δρομολόγια λεωφορείων μετακινούν επιβάτες χωρίς εισιτήριο και εσχάτως η Νέα Υόρκη με πέντε δωρεάν λεωφορειακές γραμμές.
Όπως αναφέρει σε δημοσίευμά του το CNN, η κατάργηση των εισιτηρίων μπορεί να οδηγήσει σε ευπρόσδεκτη αύξηση της χρήσης των αστικών συγκοινωνιών, να ανακουφίσει τους πολίτες των χαμηλότερων εισοδημάτων και να κάνει την επιβίβαση πιο γρήγορη. Άλλοι ωστόσο επισημαίνουν ότι η κατάργηση του εισιτηρίου δεν λύνει τα πιο σημαντικά προβλήματα που έχουν να κάνουν με την ποιότητα των υπηρεσιών.
Η Δήμαρχος της Βοστώνης πάντως, Michelle Wu, η οποία έχει τις δωρεάν συγκοινωνίες στο επίκεντρο της πολιτικής της, υποστηρίζει πως οι μετακινήσεις χωρίς εισιτήριο έχουν βελτιώσει τη ζωή χιλιάδων συμπολιτών της.
Την ίδια στιγμή, ειδικοί επισημαίνουν ότι υπάρχουν και άλλοι τρόποι να ενισχυθούν οι πολίτες χαμηλών εισοδημάτων χωρίς να δεχτούν πλήγμα τα οικονομικά των συγκοινωνιακών φορέων, όπως να επιβαρυνθεί η χρήση των Ι.Χ. με περιορισμούς στο παρκάρισμα ή χρέωση της κίνησης στο κέντρο των πόλεων. Σύμφωνα με έρευνες, η κατάργηση του εισιτηρίου από μόνη της δεν οδηγεί στην αύξηση της συχνότητας των δρομολογίων ή σε πιο γρήγορες μετακινήσεις κάτι που αποτελεί μεγαλύτερη προτεραιότητα για περισσότερους επιβάτες σε σχέση με την τιμή του εισιτηρίου.
Οι δωρεάν αστικές συγκοινωνίες στις ΗΠΑ
Οι πρώτες απόπειρες για κατάργηση των εισιτηρίων στις Ηνωμένες Πολιτείες ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1970, ωστόσο έχουν αυξηθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια κυρίως για περιβαλλοντικούς λόγους. Ιδιαίτερη ώθηση έδωσε η πανδημία του κορωνοϊού και η ομοσπονδιακή χρηματοδότηση ύψους 70 δις δολαρίων προς συγκοινωνιακούς φορείς για να αντιμετωπιστούν οι οικονομικές δυσκολίες εξαιτίας της μείωσης των επιβατών.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Αστικών Συγκοινωνιών, τουλάχιστον 35 φορείς έχουν προχωρήσει σε κατάργηση των εισιτηρίων στο δίκτυό τους, την ίδια στιγμή που νομοθέτες ζητούν νέο ομοσπονδιακό πακέτο χρηματοδότησης ύψους 25 δις δολαρίων για την υποστήριξη των μέτρων αυτών.
Σήμερα, η επιβατική κίνηση έχει κατά μέσο όρο φτάσει το 75% των προ-πανδημικών επιπέδων και η πίεση στα οικονομικά των συγκοινωνιακών φορέων είναι συνεχής. Στη Βοστώνη, οι τρεις λεωφορειακές γραμμές που λειτουργούν δωρεάν είδαν αύξηση της επιβατικής κίνησης κατά 35% μεταξύ του 2021 και του 2022, την ίδια στιγμή που στις υπόλοιπες γραμμές η κίνηση αυξήθηκε κατά 15%. Σε μία από τις τρεις γραμμές, ο χρόνος επιβίβασης των επιβατών μειώθηκε κατά 23% και στις άλλες δύο κατά 6%.
Στο Ρίτσμοντ της Βιρτζίνια, το εισιτήριο καταργήθηκε αρχικά τον Μάρτιο του 2020 ενώ το μέτρο επεκτάθηκε πρόσφατα ως το 2025. Πλέον η επιβατική κίνηση έχει αυξηθεί κατά 6% σε σχέση με το 2019. Η διοίκηση του συγκοινωνιακού φορέα υποστηρίζει το μέτρο για κοινωνικούς λόγους αφού το 79% των επιβατών διαθέτει εισόδημα μικρότερο των 50.000 δολαρίων ετησίως. Όπως αναφέρουν οι δωρεάν μετακινήσεις όχι μόνο βοήθησαν όσους ήδη χρησιμοποιούσαν τα λεωφορεία αλλά και προσέλκυσαν νέους επιβάτες.
Έσοδα χωρίς εισιτήρια;
Όσοι είναι υπέρ της κατάργησης των εισιτηρίων, υποστηρίζουν ότι οι συγκοινωνιακοί φορείς θα πρέπει να βρουν εναλλακτικές πηγές εσόδων αντί να βασίζονται σε επιβάτες χαμηλών εισοδημάτων.
Το 2021, τα έσοδα από εισιτήρια αντιστοιχούσαν στο 12,5% των εξόδων τους σε σχέση με 31,4% το 2019. Συνήθως, τα πιο πολύπλοκα συγκοινωνιακά συστήματα βασίζονται περισσότερο στα έσοδα από τα εισιτήρια σε σχέση με τα μικρότερα.
Τα δύο τρίτα των εσόδων των συγκοινωνιακών φορέων προέρχονται από την κρατική χρηματοδότηση. Το 75% της χρηματοδότησης όμως έρχεται από πολιτειακούς ή δημοτικούς πόρους και μόλις το ένα τέταρτο από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Οι ομοσπονδιακοί φορείς ξοδεύουν πολύ μεγαλύτερα ποσά για τους δρόμους παρά για τις συγκοινωνίες. Το 80% του ομοσπονδιακού φόρου καυσίμων κατευθύνεται προς τους δρόμους και μόλις το 20% στις συγκοινωνίες.
Όπως υποστηρίζει η δήμαρχος Wu της Βοστώνης, οι δημόσιες μεταφορές θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως αγαθό που προσφέρεται από το κράτος στους πολίτες, όπως οι βιβλιοθήκες, τα σχολεία και τα πάρκα, αντί η λειτουργία τους να βασίζεται στην πληρωμή εισιτηρίων από τους επιβάτες.
Πόσο δωρεάν είναι το ΄δωρεάν’;
Η κατάργηση των εισιτηρίων ευνοεί τους φτωχότερους πολίτες, ευνοεί όμως ισότιμα και τους πλουσιότερους που δεν θα είχαν πρόβλημα να πληρώσουν το εισιτήριό τους ενισχύοντας τους συγκοινωνιακούς φορείς.
Το 2020, η Διεθνής Ομοσπονδία Αστικών Συγκοινωνιών χαρακτήρισε ανάλογα μέτρα, τα οποία εφαρμόζονταν ήδη στην Ευρώπη σε πάλεις όπως το Ταλίν της Εσθονίας, τη Δουνκέρκη της Γαλλίας και το Λουξεμβούργο ως ένα μέτρο αμφισβητούμενης αποτελεσματικότητας, προτείνοντας αντίθετα μείωση της τιμής των εισιτηρίων μόνο για τους επιβάτες με χαμηλά εισοδήματα.
Η εμπειρία από την Ευρώπη δείχνει επίσης ότι οι δωρεάν μετακινήσεις συχνά δεν επιτυγχάνουν τους περιβαλλοντικούς στόχους τους: οι δωρεάν ή φθηνότερες μετακινήσεις δεν πείθουν τους οδηγούς να αφήσουν τα αυτοκίνητά τους στο σπίτι αλλά προσελκύουν περισσότερους επιβάτες οι οποίοι έτσι κι αλλιώς θα επέλεγαν τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς για τη μετακίνησή τους. Ως άλλη εναλλακτική έχει προταθεί η κατάργηση του εισιτηρίου σε στοχευμένες μόνο γραμμές, όπως αυτές που εξυπηρετούν νοσοκομεία ή εργοστάσια.
Η πρωτεύουσα των ΗΠΑ Ουάσιγκτον σχεδίαζε να καταργήσει το εισιτήριο στα λεωφορεία από αυτό το καλοκαίρι. Η εφαρμογή του μέτρου όμως καθυστερεί λόγω των σοβαρών οικονομικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η συγκοινωνιακή αρχή της πόλης.
Ο Διευθύνων Σύμβουλος της συγκοινωνιακής αρχής του Κάνσας Σίτι, που κατάργησε το εισιτήριο από την έναρξη της πανδημίας, συμπληρώνει ότι «δεν υπάρχουν πραγματικά δωρεάν συγκοινωνίες» αφού το κόστος του μέτρου πρέπει να καλυφθεί από κρατικούς πόρους.
Ως το τέλος της επόμενης χρονιάς όμως η κρατική επιχορήγηση θα σταματήσει με αποτέλεσμα να πρέπει να ληφθούν αποφάσεις για το αν το μέτρο θα συνεχιστεί. Όπως σημειώνει ο CEO, θα ήταν προτιμότερο να υπάρχουν έσοδα από εισιτήρια από τους επιβάτες οι οποίοι δεν έχουν οικονομικό πρόβλημα, ξεκαθαρίζοντας ότι σε κάθε περίπτωση θα προτιμηθεί η επαναφορά των εισιτηρίων από την μείωση των δρομολογίων των λεωφορείων.
Πηγή: cnn.com, επιμέλεια: Αλέξανδρος Λιάρος
athenstransport.com
