Η φράση «το ηλεκτρονικό εισιτήριο θα δώσει οριστική λύση στο πρόβλημα της εισιτηριοδιαφυγής» επαναλαμβάνεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια από τους υπουργούς Υποδομών και Μεταφορών καθώς και τους επικεφαλής των συγκοινωνιακών οργανισμών. Όλοι τους παρουσιάζουν τη σημαντική αυτή εξέλιξη που θα έρθει μέσα στους επόμενους μήνες ως πανάκεια, που από τη μία μέρα στην άλλη θα μετατρέψει της συγκοινωνίες της Αθήνας σε εφάμιλλες με αυτές των περισσότερων μεγάλων Ευρωπαϊκών πόλεων.
Αν και κανείς δε μπορεί να αμφισβητήσει ότι το νέο σύστημα θα έχει σημαντικά πλεονεκτήματα έναντι του σημερινού, ανάμεσα στα οποία περιλαμβάνεται και η πιθανότητα μείωσης της εισιτηριοδιαφυγής, είναι παραπλανητικό να ανακοινώνεται πως ξαφνικά η εισιτηριοδιαφυγή θα γίνει παρελθόν.
Καταρχάς, έχουμε τα οδικά μέσα, δηλαδή τα Λεωφορεία και τα Τρόλεϊ όπου όπως υπολογιζόταν το 2011, η εισιτηριοδιαφυγή φτάνει ως και το 40%, σχεδόν οι μισοί δηλαδή μετακινούνται χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο. Εκεί, καθώς και στο Τραμ, δεν πρόκειται να αλλάξει κάτι (όπως φαίνεται) ώστε να μειωθεί το ποσοστό αυτό. Οι επιβάτες θα συνεχίσουν να επιβιβάζονται από όποια πόρτα επιθυμούν με τη μόνη διαφορά να είναι πως αντί για χάρτινο εισιτήριο θα καλούνται να ακουμπήσουν την πλαστική τους κάρτα στα μηχανήματα που θα αντικαταστήσουν τα σημερινά ακυρωτικά.
Όσον αφορά το Μετρό, τον Ηλεκτρικό και το Τραμ, εκεί οι αλλαγές που θα φέρει το ηλεκτρονικό εισιτήριο θα είναι πιο σημαντικές. Τα μέσα θα μετατραπούν για πρώτη φορά (αν εξαιρέσουμε μία αποτυχημένη προσπάθεια εγκατάστασης τουρνικέ στους σταθμούς του ηλεκτρικού μέσα στα 80s) σε κλειστά, με «πύλες εισόδου και εξόδου» που θα απαιτούν το πέρασμα της κάρτας για να επιτρέψουν την είσοδο. Είναι όμως αυτό αρκετό για να πλησιάσει η εισιτηριοδιαφυγή «κοντά στο μηδέν» όπως είπε σε συνέντευξή της στη ΔΕΘ η υπεύθυνη του ΟΑΣΑ για το ηλεκτρονικό εισιτήριο;
Μάλλον όχι, αν κρίνουμε από το τι συμβαίνει σε άλλες πόλεις. Στο Λονδίνο για παράδειγμα μία έρευνα του 2009 έδειξε πως το 6% των επιβατών είχε επιβιβαστεί χωρίς να πληρώσει εισιτήριο στο μετρό ή στα λεωφορεία τουλάχιστον μία φορά τα τελευταία 5 χρόνια. Και στο Βερολίνο μία έρευνα του 2013 έδειξε πως επίσης 6% δεν πληρώνει εισιτήριο ενώ το 2014 το ποσοστό αυτό είχε ανέβει στο 8,5%. Οι μπάρες στο μετρό από μόνες τους δεν είναι αρκετές για να μηδενίσουν την εισιτηριοδιαφυγή. Αυτό σε μία χώρα (Γερμανία) που η μη πληρωμή προστίμου μπορεί να οδηγήσει σε φυλάκιση.
Τι μπορεί να κάνει ο ΟΑΣΑ αν θέλει πράγματι να δει σημαντική μείωση της εισιτηριοδιαφυγής; Να προσλάβει προσωπικό και να χρησιμοποιήσει τους ήδη εργαζόμενους στις συγκοινωνίες αποτελεσματικά.
Στα Λεωφορεία και τα Τρόλεϊ η μοναδική αποτελεσματική λύση θα ήταν η υποχρεωτική είσοδος από την πρώτη πόρτα, κάτι που οι οδηγοί έχουν απορρίψει ακόμα και μετά τη σύνδεση της εφαρμογής του μέτρου με το ανάλογο επίδομα. Αλλά και για τους επιβάτες η είσοδος από την μπροστινή πόρτα σε όλες τις γραμμές θα είχε αρνητικό αποτέλεσμα, δεδομένου ότι η διάρκεια επιβίβασης των επιβατών στα οχήματα στις πιο πολυσύχναστες στάσεις θα αυξανόταν κατακόρυφα (στάσεις διάρκειας 2 – 3 λεπτών ή και παραπάνω) με τα επόμενα λεωφορεία να συνωστίζονται από πίσω και να περιμένουν τη σειρά τους. Μία άλλη λύση για τις γραμμές με μεγάλη επιβατική κίνηση θα μπορούσαν να είναι η χρήση εισπρακτόρων ώστε να επιτρέπεται η είσοδος και από άλλες πόρτες και να μη σημειώνονται καθυστερήσεις. Στο Τραμ μοναδική λύση είναι η συνέχιση των παραδοσιακών ελέγχων εισιτηρίων.
Και στο Μετρό όμως οι έλεγχοι θα είναι απαραίτητο να συνεχιστούν καθώς οι «πύλες» από μόνες τους δεν θα είναι ικανές να σταματήσουν όσους είναι αποφασισμένοι να επιβιβαστούν χωρίς να πληρώσουν. Εύκολα δύο άτομα μπορούν να περάσουν ταυτόχρονα ή οι πιο γυμνασμένοι να περάσουν από πάνω, ενώ υπάρχουν και σταθμοί που μάλλον είναι δύσκολο να κλειστούν με μπάρες αποτελεσματικά (βλ. Νερατζιώτισσα).
Για να λειτουργήσουν οι πύλες ως αποτρεπτικό μέσο θα έπρεπε να επιτηρούνται καθόλη τη διάρκεια λειτουργίας του Μετρό. Μιλάμε δηλαδή για εκατοντάδες επιπλέον εργαζόμενους (σεκιούριτι και αστυνομικοί αποκλείονται σύμφωνα με το σημερινό υπουργό) που θα έπρεπε να επιφορτιστούν με αυτό το καθήκον. Ακόμα και αν χρησιμοποιηθεί μέρος των εκδοτών εισιτηρίων, και πάλι ο αριθμός τους δεν θα επαρκεί για να καλυφθούν αποτελεσματικά όλοι οι σταθμοί.
Φτάνουμε δηλαδή στο συμπέρασμα ότι οι ελεγκτές εισιτηρίων που τόσο έχουν συκοφαντηθεί από τη σημερινή κυβέρνηση (είναι απορίας άξιο πως δεν αντιδρούν όταν ο υπουργός τους αποκαλεί συνεχώς «κεφαλοκυνηγούς»), όχι μόνο δεν θα καταστούν μη απαραίτητοι με την έλευση του ηλεκτρονικού εισιτηρίου, αλλά ο ρόλος τους θα είναι κύριας σημασίας για την μείωση του ποσοστού της εισιτηριοδιαφυγής.
Αλλά μήπως αυτό δεν είναι ήδη γνωστό; Ακόμα και χωρίς ηλεκτρονικό εισιτήριο, το ποσοστό όσων επιβιβάζονται στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς δεν θα ήταν ήδη μειωμένο αν όλοι γνώριζαν ότι υπάρχει πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα να συναντήσουν έναν έλεγχο εισιτηρίων; Όλες οι κυβερνήσεις όμως διαχρονικά (είτε όντας οπαδοί του «δεν πληρώνω» είτε όχι) κλείνουν το μάτι σε όσους επιβιβάζονται στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς χωρίς να πληρώσουν, και κάνουν κοινωνική πολιτική με «αέρα κοπανιστό» (τα τελευταία χρόνια, οι εκπτώσεις και οι δωρεάν μετακινήσεις κοινωνικών ομάδων είναι παράνομες καθώς ο ΟΑΣΑ δεν εισπράττει ποτέ τα χρήματα που του χρωστούν τα υπουργεία, αφού δεν έχουν καν υπογραφεί οι σχετικές συμβάσεις).
Όσοι θεωρούν το ηλεκτρονικό εισιτήριο (που ειρήσθω εν παρόδω βρίσκεται στα σκαριά εδώ και πολλά χρόνια, δείτε το πρώτο post αυτού του blog από το 2011) ως πανάκεια για όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι συγκοινωνίες της Αθήνας, μάλλον θα απογοητευθούν. Εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν και η βελτίωση των συγκοινωνιών είναι μία μάχη που πρέπει να δίνεται κάθε μέρα.
Δείτε επίσης:
